Συνέντευξη Κ. Μουσουρούλη στη Green Agenda: "Ο Οδικός Χάρτης για το Master Plan"
Τον οδικό χάρτη για την υλοποίηση του masteplan της απολιγνιτοποίησης παρουσιάζει σε συνέντευξή του στη Greenagenda.gr ο πρόεδρος Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης στη μετα-λιγνιτική εποχή (ΣΔΑΜ), Κώστας Μουσουρούλης.
Ο κ. Μουσουρούλης εξηγεί με ποιους τρόπους θα επιτευχθούν η βιώσιμη ανάπτυξη και η ενίσχυση της απασχόλησης στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης.
Σημειώνει, δε, ότι σχεδιάζεται ένα ολοκληρωμένο πλέγμα κινήτρων ειδικών φορολογικών και αναπτυξιακών κινήτρων που θα διευκολύνουν τις επενδύσεις σε αυτές τις περιοχές.
Γνωστοποιεί, μάλιστα, ότι στο νέο «Εξοικονομώ» που θα ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα υπάρχει ειδική ρήτρα αυξημένης επιδότησης στις λιγνιτικές περιοχές.
Αναφορικά με τα κονδύλια που θα κατανεμηθούν στη χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης ειδικά για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ο κ. Μουσουρούλης εκτιμά ότι οι συνολικοί πόροι σε κοινοτική συνδρομή θα υπερβούν το 1,2 δισ. ευρώ.
-Κύριε Μουσουρούλη, σε ποιο στάδιο βρίσκεται το masterplan της απολιγνιτοποίησης;
Το master plan για τη Δυτική Μακεδονία και την Μεγαλόπολη θα παρουσιαστεί και θα τεθεί σε θεσμική δημόσια διαβούλευση τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους καθιστώντας την Ελλάδα το πρώτο Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαθέτει Ενιαίο Σχεδιασμό Δίκαιης Μετάβασης. Αυτή την περίοδο, ομάδα ειδικών επιστημόνων αξιοποιεί όλες τις σχετικές προγενέστερες μελέτες, τη διεθνή εμπειρία, τις καλές πρακτικές άλλων χωρών, αλλά και τις προτάσεις που έχουν συγκεντρωθεί από τοπικούς και άλλους φορείς. Θα ήθελα να υπενθυμίσω με αυτή την ευκαιρία, την ανοιχτή πρόσκληση υποβολής επενδυτικών προτάσεων από κάθε ενδιαφερόμενο στην Ελλάδα ή το εξωτερικό. Για να διευκολύνουμε τη διαδικασία υποβολής έχουμε αναρτήσει στην ιστοσελίδα μας, www.sdam.gr, ειδικά σχεδιασμένο τεχνικό δελτίο. Μέσα στις επόμενες ημέρες πρόκειται να συνυπογράψω με τον Γενικό Γραμματέα Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, τον κ. Σκάλκο, μια αντίστοιχη πρόσκληση για δημόσιες επενδύσεις.
Ποια είναι τα βασικά του κριτήρια και οι στόχοι του;
Πρόκειται για ένα σχέδιο δυναμικό, ρεαλιστικό και κυρίως ικανό να αξιοποιήσει τα τεράστια κονδύλια που θα διατεθούν από την ΕΕ κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο. Βασική μας επιδίωξη είναι να ενεργήσουμε άμεσα και αποτελεσματικά και να ξεπεράσουμε το διαχρονικό πρόβλημα απορρόφησης και ορθής αξιοποίησης των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων .
Στρεφόμαστε στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και σχεδιάζουμε ένα ευρύ φάσμα επενδύσεων, επιλέξιμων από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Μεταξύ άλλων αναφερόμαστε σε παραγωγικές επενδύσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων, επενδύσεις σε νέες επιχειρήσεις, έρευνα - καινοτομία, ανάπτυξη τεχνολογίας και υποδομών, ψηφιοποίηση, απορρύπανση εκτάσεων, ενίσχυση κυκλικής οικονομίας, αναβάθμιση δεξιοτήτων κ.λ.π.
Η κυρίαρχη πρόκληση του master plan δεν είναι μόνο περιβαλλοντική είναι και αναπτυξιακή, είναι και πολιτική, είναι και ανθρωπιστική. Πιστεύω ότι με αυτό το πλάνο που θα παρουσιάσουμε τον Σεπτέμβριο οι περιοχές δίκαιης μετάβασης μετατρέπονται σε νησίδες καλύτερου κράτους για επενδύσεις, ανάπτυξη, ζωή, και καλύτερη διαβίωση.
-Ποια είναι η συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και πώς αυτές συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία της μετάβασης;
Το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης το καταρτίζουμε από κοινού με τις τοπικές κοινωνίες. Τον Ιούνιο ήμουν μαζί με τους συνεργάτες μου επί 12 μέρες στη Δυτική Μακεδονία, συνάντησα 35 θεσμικούς φορείς, συμπολιτεύσεις και αντιπολιτεύσεις Περιφέρειας και Δήμων, μίλησα με πάνω από 1.500 πολίτες. Είδα πέρα από την δικαιολογημένη αγωνία, ότι υπάρχουν πάρα πολλοί και κυρίως νέοι άνθρωποι που βλέπουν τη μετάβαση σαν μια πάρα πολύ μεγάλη ευκαιρία. Αντίστοιχη επίσκεψη θα κάνουμε το προσεχές διάστημα και στη Μεγαλόπολη, ενώ βρισκόμαστε σε συνεχή επικοινωνία με την Περιφέρεια και τον Δήμο.
Μέσα στον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τον σχεδιασμό μας ξεκινά η θεσμική δημόσια διαβούλευση του master plan.
Όπως προανέφερα, το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης το γράφουμε και θα το υλοποιήσουμε από κοινού με τις τοπικές κοινωνίες μέχρι την ολοκλήρωσή του.
-Πώς θα επιτευχθούν η βιώσιμη ανάπτυξη και η ενίσχυση της απασχόλησης στις λιγνιτικές περιοχές;
Όπως έχει δηλώσει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι απόφαση δική του και της κυβέρνησης να προχωρήσουν άμεσα θεσμικά μέτρα για τη βέλτιστη πρόληψη και αντιμετώπιση των κοινωνικό-οικονομικών ζητημάτων που απορρέουν από τη διαδικασία της μετάβασης στις περιοχές αυτές. Για τον λόγο αυτό δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς εντάσεως εργασίας για τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης, μεταξύ άλλων και με τη συνεργασία του ΟΑΕΔ. Το αναπτυξιακό σχέδιο προβλέπει επενδύσεις και δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς της πράσινης ενέργειας, της γεωργίας, του βιώσιμου τουρισμού, της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας και της ψηφιακής οικονομίας και εκπαίδευσης. Χρειαζόμαστε γρήγορες νίκες και πιστεύω ότι θα τις επιτύχουμε, ώστε οι πολίτες των επηρεαζόμενων περιοχών να είναι περήφανοι, για τον μετασχηματισμό της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας, για τις νέες θέσεις εργασίας που πρόκειται να δημιουργηθούν με καλύτερες συνθήκης και προοπτικές ανάπτυξης για τους εργαζόμενους.
-Με το πακέτο των 72 δισ. ευρώ που εξασφάλισε η Ελλάδα σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης προβλέπονται επιπλέον χρήματα ή όχι για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ιδιαίτερα μορφές που έχουν να κάνουν με τεχνολογίες υβριδικού χαρακτήρα και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη;
Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (ή αλλιώς του Next Generation EU) η ΕΕ αποσκοπεί να οικοδομήσει μια πιο βιώσιμη, ανθεκτικότερη και δικαιότερη Ευρώπη για την επόμενη γενιά, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην ενίσχυση της δίδυμης πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Σημειώνουμε ότι το 30% των συνολικών κοινοτικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγράμματος 2021-2027 απαιτείται να διατεθούν για την εξυπηρέτηση του γενικού κλιματικού στόχου της ΕΕ. Οπότε εμείς καταρτίζουμε το Master Plan, λαμβάνοντας υπόψη το Εθνικό Σχέδιο για το Κλίμα και την Ενέργεια αλλά και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία η οποία αποτελεί μέρος του επενδυτικού σχεδίου της ΕΕ για μια βιώσιμη Ευρώπη.
Σε αυτό το σημείο ας δούμε λίγο και τους διαθέσιμους πόρους. Όπως ήδη γνωρίζετε τo πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης θα ανέλθει σε 750 δισ. Ευρώ, εκ των οποίων 390 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και 360 δισ. ευρώ τα δάνεια. Στην Ελλάδα αναλογούν 19,5 δισ. επιχορηγήσεις και 13,2 δισ. δάνεια. Ειδικότερα σε ότι αφορά το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης από το Ταμείο Ανάκαμψης διατίθενται πανευρωπαϊκά 10 δις Ευρώ.
Σύμφωνα με το σχέδιο ΕΣΠΑ 2021-2027, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης 2021-2027 έχει προβλεπόμενο προϋπολογισμό σε κοινοτική συνδρομή τουλάχιστον 743 εκ Ευρώ που περιλαμβάνει πόρους από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (281 εκ Ευρώ) και πρόσθετους πόρους από τα ταμεία ΕΚΤ και ΕΤΠΑ. Λαμβανομένων υπόψη των πρόσθετων κονδυλίων που θα κατανεμηθούν στη χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης ειδικά για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης εκτιμάται ότι οι συνολικοί πόροι σε κοινοτική συνδρομή θα υπερβούν το 1,2 δις ευρώ.
Στις προτεραιότητές μας εντάσσονται επενδύσεις που υποστηρίζουν τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας, το καθαρό υδρογόνο, οι συσσωρευτές, ή οι βιώσιμες ενεργειακές υποδομές, χωρίς εν τούτοις να είμαστε ακόμη σε θέση να δώσουμε πληροφορίες για ύψος των χρηματοδοτήσεων αυτών.
-Ποια θα είναι τα ειδικά φορολογικά/αναπτυξιακά κίνητρα που θα διευκολύνουν τις επενδύσεις στην περιοχή;
Με σκοπό την προσέλκυση νέων επενδύσεων και τη στήριξη των υφιστάμενων επιχειρήσεων σχεδιάζουμε ένα ολοκληρωμένο πλέγμα κινήτρων λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις που μας έχουν ήδη υποβληθεί, την υφιστάμενη κατάσταση της οικονομίας των επιχειρήσεων και του εργατικού δυναμικού, καθώς και τα ζητήματα απαιτούμενου και διαθέσιμου προϋπολογισμού, διατάξεις κρατικών ενισχύσεων, διάρκειας επενδύσεων και άλλα. Σε αυτή τη λογική ομαδοποιούμε τα κίνητρα σε τρεις βασικές κατηγορίες, και διακρίνονται στα εξής:
Α) κίνητρα προσέλκυσης νέας παραγωγικής λειτουργίας στα οποία περιλαμβάνουμε παροχή επιχορήγησης για νέες επενδύσεις, φοροαπαλλαγές, φοροελαφρύνσεις, επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, απαλλαγή τελών, δάνειο με ευνοϊκούς όρους και εγγυήσεις
Β) κίνητρα διατήρησης υφιστάμενης επιχειρηματικής λειτουργίας στα οποία περιλαμβάνουμε παροχή επιχορήγησης για αναμόρφωση / εκσυγχρονισμό παραγωγικής λειτουργίας, επιδότηση δανειακών υποχρεώσεων, επιδότηση μισθολογικού κόστους, συμμετοχή στα Ίδια Κεφάλαια και δάνειο με ευνοϊκούς όρους, και τέλος
Γ) κίνητρα για την υποστήριξη φυσικών προσώπων, που αφορούν ενδεικτικά σε απομείωση φόρου εισοδήματος, επιδότηση στεγαστικού δανείου ή ενίσχυση προβλεπόμενων επιδομάτων και προγραμμάτων κατάρτισης
Αποτελεί άμεση προτεραιότητά μας να προσδιορίσουμε πιο συγκεκριμένα τόσο από άποψη περιεχομένου, λειτουργίας όσο και σε επίπεδο κατανομής πόρων τα κίνητρα αυτά ώστε να καταστήσουμε τις περιοχές μετάβασης πιο ελκυστικές για επενδυτές αλλά και για τους κατοίκους τους.
-Πότε αναμένεται να προκηρυχθούν από το Πράσινο Ταμείο τα έξι προγράμματα με συνολικό προϋπολογισμό 31,4 εκατ. ευρώ (τα περισσότερα εκ των οποίων να «στοχεύουν» στους ενεργειακούς δήμους), για δράσεις αειφόρου ενέργειας και κλίματος, προώθησης κυκλικής οικονομίας, ενεργειακές κοινότητες, καθώς και ένα πιλοτικό πρόγραμμα χρηματοδότησης επιχειρήσεων με υψηλή εξάρτηση από την «αλυσίδα του λιγνίτη»;
Έχουν ήδη προκηρυχθεί από το Πράσινο Ταμείο οι δύο πρώτες προκλήσεις υποβολής προτάσεων «ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» και ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ» στο πλαίσιο του πρώτου προγράμματος για την χρηματοδότηση πράσινων έργων στις λιγνιτικές πόλεις συνολικού ύψους 31,4 εκατ. ευρώ που εγκρίθηκε τον Μάιο.
Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος εντάσσονται επίσης επιμέρους προγράμματα για την Κυκλική Διαχείριση αστικών υγρών αποβλήτων στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας, για το Επιχειρηματικό Πάρκο Μεγαλόπολης, για Ενεργειακές Κοινότητες, για τη Στήριξη και Ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων και για Ανάπτυξη εξειδικευμένης Ζώνης Καινοτομίας στη Δυτική Μακεδονία.
Αυτά τα επιμέρους προγράμματα του Πράσινου Ταμείου σχεδιάστηκαν στοχευμένα για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας. Ανοίγουν το δρόμο στη χρηματοδότηση έργων και δράσεων για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος, καθιστώντας τις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης πρωταθλητές ως προς τη χρήση νέων εργαλείων πράσινης ανάπτυξης. Σύμφωνα με τη δέσμευση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστή Χατζηδάκη, θα ακολουθήσει σύντομα και δεύτερο σχετικό πρόγραμμα για την απολιγνιτοποίηση.
-Στην εξειδίκευση της «Ρήτρας Μετάβασης», στη βάση της οποίας οι λιγνιτικές περιοχές θα έχουν πιο ευνοϊκή μεταχείριση για κάποια θέματα;
To Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ήδη υιοθετήσει στον σχεδιασμό και νομοθετικό του έργο τη «ρήτρα δίκαιης μετάβασης». Η πρώτη εφαρμογή της ρήτρας έγινε στο περιβαλλοντικό νομοσχέδιο με αποτέλεσμα όλες οι επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ να έχουν προτεραιότητα στην Άδεια Εγκατάστασης και να εξετάζονται χωριστά από τον ΔΕΔΔΗΕ. Επίσης, η ρήτρα αυτή εφαρμόζεται και στο νομοσχέδιο της ηλεκτροκίνησης με τα ειδικά αναπτυξιακά και φορολογικά κίνητρα που θεσπίζονται για τις εταιρίες που βρίσκονται στην εφοδιαστική αλυσίδα της ηλεκτροκίνησης, στις λιγνιτικές περιοχές.
Παράλληλα, και στο νέο «Εξοικονομώ» που θα ανακοινωθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα υπάρχει ειδική ρήτρα αυξημένης επιδότησης στις λιγνιτικές περιοχές. Προς αυτήν την κατεύθυνση της υιοθέτησης «ρήτρας δίκαιης μετάβασης» βρισκόμαστε σε συζητήσεις και με τα άλλα Υπουργεία, καθώς η δίκαιη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών αποτελεί κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα.
-Μιλήστε μας για τον σχεδιασμό των τηλεθερμάνσεων και αν υπάρχει κάποια εξέλιξη για τις τοπικές κοινωνίες;
H τηλεθέρμανση είναι ένα από τα επείγοντα θέματα των επηρεαζόμενων περιοχών, το οποίο αντιμετωπίζεται κατά τρόπο που είναι συμβατός με τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, ενώ επιπλέον είναι βιώσιμος και οικονομικά συμφέρων για τους καταναλωτές της Δυτικής Μακεδονίας.
Σχετικά με την πόλη της Φλώρινας, προχωρούν οι διαδικασίες για τη χρηματοδότηση και υλοποίηση του έργου του δικτύου διανομής φυσικού αερίου. Σχετικά με τις πόλεις Κοζάνης, Πτολεμαϊδας και Αμυνταίου, όπως έχει ανακοινωθεί προχωράμε σε μια τεχνική και οικονομική λύση που συμπεριλαμβάνει η κατασκευή μιας μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) από τη ΔΕΗ, η οποία θα αποτελέσει την βάση για την κάλυψη των αναγκών των τηλεθερμάνσεων των πόλεων. Είναι μια λύση που θα στηρίζεται και στο φυσικό αέριο, ενώ οι δημοτικές επιχειρήσεις τηλεθέρμανσης των δήμων Εορδαίας, Κοζάνης και Αμυνταίου θα συνενωθούν. Στη Μεγαλόπολη, το σχέδιο προβλέπει την ανάπτυξη δικτύου φυσικού αερίου που θα καλύψει το σύνολο των κτιρίων της πόλης με τρόπο δίκαιο, συμφέροντα και βιώσιμο για τους καταναλωτές.
-Πότε θα δημοσιευθεί η πρόσκληση στους ιδιώτες για επενδυτικά σχέδια από την Συντονιστική Επιτροπή ΣΔΑΜ;
Από τις 9 Ιουλίου έχουμε απευθύνει ως Συντονιστική Επιτροπή ανοιχτή πρόσκληση προς φορείς του ιδιωτικού τομέα για την υποβολή μη δεσμευτικών επενδυτικών προτάσεων και αναπτυξιακών σχεδίων που μπορεί να αξιοποιηθούν για την κατάρτιση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών. Και όπως είπα αυτή η πρόσκληση δεν έχει ημερομηνία λήξης.
