ΠΡΑΚΤΙΚA 14ης Συνεδρίασης Συντονιστικής Επιτροπής ΣΔΑM, 03.06.2021
ΠΡΑΚΤΙΚA 14ης Συνεδρίασης Συντονιστικής Επιτροπής ΣΔΑM, 03.06.2021
Στις 03.06.2021 συνεδρίασε για 14η φορά η Συντονιστική Επιτροπή για την κατάρτιση και την υλοποίηση του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ).
Στη συνεδρίαση συμμετείχαν ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής κ. Μουσουρούλης, ο ΓΓ Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ κ. Σκάλκος, η ΓΓ Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών κα Σδούκου, ο ΓΓ Οικονομικής Πολιτικής κ. Τριαντόπουλος, η ΓΓ Γενική Γραμματέας Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κα Καλογήρου, ο ΓΓ Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Κουτουλάκης, o Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας κ. Κασαπίδης, ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Νίκας, η Ειδική Γραμματέας Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου κα Δανδόλου, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Α.E κ. Στάσσης και ο Πρόεδρος του ΟΑΕΔ κ. Πρωτοψάλτης.
Κατόπιν της έγκρισης της ημερήσιας διάταξης, εγκρίθηκαν τα πρακτικά της 13ης συνεδρίασης της Συντονιστικής Επιτροπής.
Ο κ. Μουσουρούλης ξεκίνησε την εισήγησή του σημειώνοντας ότι η Ελλάδα είναι το πρώτο κράτος- μέλος με μεγάλη διαφορά ως προς την κατά κεφαλήν ενίσχυση από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ανά κάτοικο εξορυκτικής περιφέρειας.
Ο κ. Μουσουρούλης ενημέρωσε ότι αποφασίστηκε η κατάρτιση ενός διακριτού τομεακού προγράμματος δίκαιης μετάβασης από το Υπουργείο Ανάπτυξης με εισήγηση της Κυβερνητικής Επιτροπής, με ενισχυμένο προϋπολογισμό μοχλεύοντας πόρους και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, καθώς και ότι εγκρίθηκαν από την ΕΕ ισχυρά επενδυτικά κίνητρα για όλες τις περιοχές δίκαιης μετάβασης, τα οποία εφαρμόζονται στα εδάφη των περιοχών αυτών ανεξάρτητα από την πηγή χρηματοδότησης, είτε δηλαδή είναι Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης είτε άλλοι πόροι.
Επίσης, θεσπίστηκε μια πρότυπη διαδικασία ανίχνευσης του επενδυτικού ενδιαφέροντος μέσω μιας ανοιχτής πρόσκλησης της Τεχνικής Επιτροπής, ενώ δημιουργήθηκε στο Enterprise Greece μία task force, η οποία θα ασχοληθεί με το κρίσιμο ζήτημα της προσέλκυσης, της υποδοχής και της υποστήριξης των επενδυτών.
Ολοκληρώθηκε ένα εθνικό δίκαιο δίκαιης μετάβασης μετά από πολύ μεγάλη διαβούλευση το οποίο βασίστηκε σε πολύ σημαντικές μελέτες που εκπονήθηκαν με τη συνδρομή της ΔΕΗ αλλά και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της DG REFORM με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Επίσης, ολοκληρώθηκε ένας προγραμματισμός για το χωρικό και χωροταξικό σχεδιασμό, ένας σχεδιασμός για το ιδιοκτησιακό των εδαφών που θα αποδοθούν από τη ΔΕΗ, την αποκατάστασή τους με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και την αναβάθμισή τους με πόρους του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Οργανώθηκε μια εταιρική σχέση σύμφωνα με το άρθρο 11 του κανονισμού για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το άρθρο 6 του κανονισμού κοινών διατάξεων των διαρθρωτικών ταμείων.
Καταρτίστηκαν εδαφικά σχέδια για την Δυτική Μακεδονία, την Μεγαλόπολη και τα νησιά. Ειδικά για τα νησιά υπήρχε η υποστήριξη και πάλι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Γενικής Δ/νσης REFORM με την πρόσληψη εξωτερικών συμβούλων την Deloitte και την Exergia.
Ολοκληρώθηκε ένα προσχέδιο προγράμματος στο οποίο ενσωματώθηκαν τα εδαφικά σχέδια, με υποστήριξη από την Planet, το οποίο θα τεθεί άμεσα σε διαβούλευση τόσο προς τους φορείς της εταιρικής σχέσης όσο και προς ταυτόχρονα προς την ΕΥΣΣΑ, την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σε αυτό το πλαίσιο, ολοκληρώθηκε σύστημα διακυβέρνησης δικτύωσης και συνεργασίας, το οποίο αναπτύσσεται και θεσμοθετείται σταδιακά και υπάρχει ανάγκη μίας ad hoc αντιμετώπισης της νέας ειδικής υπηρεσίας διαχείρισης του προγράμματος, η οποία θα πρέπει να δημιουργηθεί ταχύτατα δεδομένου ότι την προηγούμενη περίοδο δεν υπήρχε το σχετικό πρόγραμμα.
Επιπλέον, ολοκληρώθηκε ένα προσχέδιο νόμου για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση, ενώ έχουν ήδη υιοθετηθεί ρυθμίσεις όπως η επιτάχυνση του χωρικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ο τρόπος με τον οποίο ανακτάται το λιγνιτικό τέλος, ο λιγνιτικός πόρος και η κατανομή του με δίκαιο τρόπο, καθώς και η ρήτρα δίκαιης μετάβασης η οποία σταδιακά εφαρμόζεται.
Επίσης, καταρτίστηκε και σταδιακά εφαρμόζεται ένα ειδικό μεταβατικό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει και τα προγράμματα του Πράσινου Ταμείου, παράλληλα με τα σημαντικά και αναγκαία για τη μετάβαση έργα, την επέκταση του αγωγού φυσικού αερίου προς τη Δυτική Μακεδονία και την ανάπτυξη του δικτύου φυσικού αερίου στις πόλεις της Φλώρινας και της Μεγαλόπολης, που εντάχθηκαν ήδη στο επιχειρησιακό πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ.
Σχετικά με το ζήτημα της επάρκειας θερμικής ενέργειας για τις τηλεθερμάνσεις Κοζάνης, Πτολεμαΐδας και Αμυνταίου, υπάρχουν παρεμβάσεις επίλυσης των προβλημάτων με την βοήθεια της ΑΝΚΟ και άλλων φορέων.
Ο κ. Μουσουρούλης, κλείνοντας την εισήγησή του, πρότεινε την ενεργοποίηση της διαδικασίας προέγκρισης των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων για τον Αμύνταιο, την Πτολεμαΐδα και την Μεγαλόπολη, ώστε να προχωρήσουν άμεσα οι επενδύσεις με θεσμική ασφάλεια χρήσεων γης, σημειώνοντας ότι η έγκριση των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων θα γίνει σε 14 έως 16 μήνες, αλλά θα μπορούσε πιο γρήγορα σε 1,5 μήνα να προχωρήσει η διαδικασία προέγκρισης των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων που βάσει νομοθεσίας προβλέπεται με σχετική αίτηση προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος χωρίς να έχει προηγηθεί η έγκριση των τεχνικών προδιαγραφών των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων.
Η προέγκριση αφορά τη διαδικασία ίδρυσης επιχειρηματικών πάρκων, τα οποία είναι ταυτόχρονα μια διαδικασία χωρικού και πολεοδομικού σχεδιασμού αλλά και αναπτυξιακή διαδικασία και κινείται με την ευθύνη επενδυτικών φορέων, με έγκριση από τα Υπουργεία Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος.
Επίσης, ο κ. Μουσουρούλης πρότεινε την εκπόνηση ειδικής πρόσκλησης από το Enterprise Greece προς τις Περιφέρειες, τους δήμους, τα υπουργεία και γιατί όχι και την εκκλησία, προκειμένου να προσδιορίσουν εκτάσεις εκτός λιγνιτικών πεδίων που είναι στην κυριότητά τους και οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη χωροθέτηση των επενδύσεων.
Ο κ. Rasmussen, Επικεφαλής της μονάδας που είναι αρμόδια στη Γενική Δ/νση REGIO για την Ελλάδα και την Κύπρο, ευχαριστώντας για την πρόσκληση συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Συντονιστική Επιτροπή, συνεχάρη για την εξαιρετική πρόοδο που έχει σημειωθεί. Ανέφερε ότι η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των πρώτων σε ό,τι αφορά την υλοποίηση των σχεδίων, γεγονός που οφείλεται στην πολύ συστηματική και συντονισμένη προσπάθεια που γίνεται. Η αφετηρία αυτού του εγχειρήματος ήταν μια σύσταση που έκανε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς την Ελλάδα να επικεντρωθεί στις δύο περιοχές Μεγαλόπολη, Δυτική Μακεδονία και στα νησιά.
Ο κ. Rasmussen συνεχάρη για τις προσπάθειες και τη σημαντική πίεση στην Επιτροπή για τους ευνοϊκούς όρους σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις που αποτελούν σημαντική ενταξιακή ευκαιρία για αυτές τις περιοχές και αυξάνουν τη δυνατότητα προσέγγισης επιχειρηματικού ενδιαφέροντος.
Σημείωσε την ικανοποίηση για την λογική παρέμβασης στις περιοχές μετάβασης που βασίζεται σε μια εύρωστη αναλυτική βάση. Σχετικά με την υιοθέτηση του ελληνικού σχεδίου δίκαιης μετάβασης, ενημέρωσε ότι ο Κανονισμός υιοθετείται τέλος Ιουνίου και από τότε η Επιτροπή μπορεί να λάβει τo πρόγραμμα υπό το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ώστε να διατηρηθεί και το συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα.
Χαρακτήρισε ως καλές και έξυπνες τις αποφάσεις αξιοποίησης της Εγνατίας, τη συνεργασία με τη ΔΕΗ και τη διευκρίνιση ζητημάτων σχετικά με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», ενώ σημείωσε την ανάγκη διαφάνειας και επάρκειας.
Σχετικά με το επόμενο σημαντικό στοιχείο της θέσπισης διαχειριστικής αρχής, σημείωσε ότι πρέπει να γίνει με συγκεκριμένες περιγραφές και να πιστοποιηθεί. Πρότεινε η καλή οργάνωση να υπάρξει και σε περιφερειακό επίπεδο με εύρωστη διαβούλευση.
Σχετικά με την επιλεξιμότητα των περιοχών, ήταν πρόταση της Επιτροπής να αντιμετωπιστεί και το ζήτημα των ορυκτών καυσίμων στα νησιά, χωρίς να υπάρξει μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τις λιγνιτικές περιοχές προς τα νησιά, δεδομένου ότι η πλειονότητα των κονδυλίων και η μεγαλύτερη προσπάθεια είναι σε Μεγαλόπολη και Δυτική Μακεδονία, ενώ δεν υπάρχουν κρυφά σενάρια μεταφοράς πόρων.
Αν και πρόκειται για πολιτική συζήτηση, από οργανωτικής και οικονομικής σκοπιάς ο κ. Rasmussen θεώρησε ότι την Ελλάδα την συμφέρει να εργαστεί σε μία ευρύτερη περιοχή, πιο εκτεταμένη και να περιλάβει όχι μόνο τους δήμους που επηρεάζονται άμεσα και περισσότερο αλλά ενδεχομένως και άλλους όμορους δήμους, διότι το εργατικό δυναμικό συχνά διαχέεται σε περισσότερους δήμους. Σε αυτό το πλαίσιο, σχετικά με τις επενδυτικές ευκαιρίες, οποιεσδήποτε προτάσεις προς την Επιτροπή για την ευρύτερη περιφέρεια θα ήτανε ευπρόσδεκτες. Αυτό που απαιτείται είναι ρεαλιστική υλοποίηση ώστε να υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες για το σύνολο της περιοχής.
Ο κ. Rasmussen υπογράμμισε ότι είναι σημαντικό να διατηρηθεί η δυναμική που έχει αναπτυχθεί, να γίνει μία εποικοδομητική τεχνική διαβούλευση στις επόμενες εβδομάδες ή μήνες και να υπάρξει «buy-in» από τις τοπικές κοινότητες και από τις τοπικές αρχές. Απαιτείται η υποστήριξη της κοινής γνώμης σε μια αμφίδρομη σχέση με ρεαλιστικές προτάσεις και από την άλλη μεριά.
Ο κ. Μουσουρούλης, ευχαριστώντας για τις επισημάνσεις, συμφώνησε με την ανάγκη να ξεκινήσει άμεσα η οργάνωση της ειδικής υπηρεσίας διαχείρισης, καθώς και η οργάνωση άτυπα της εταιρικής σχέσης που έχει προσδιοριστεί για τη διαβούλευση των εδαφικών σχεδίων και του προγράμματος με υποεπιτροπές παρακολούθησης υπό την μορφή ενός φόρουμ ανταλλαγής απόψεων για κάθε εδαφικό σχέδιο, έως ότου θεσμοθετηθούν επίσημα μετά την έγκριση των κανονισμών, την υποβολή και έγκριση του ΕΣΠΑ και των προγραμμάτων.
Σχετικά με την ένταξη των νησιών στον κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, ο κ. Μουσουρούλης σημείωσε ότι ήτανε μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία στήριξαν πολλά κράτη-μέλη, και η χώρα μας και ως εκ τούτου οι μετέχοντες στην εταιρική σχέση θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους, ότι η συμμετοχή των νησιών δεν δημιουργεί κάποιο δημοσιονομικού χαρακτήρα ζήτημα. Άλλωστε η ελληνική πλευρά πρωτοπόρος σε σχέση με τα άλλα κράτη-μέλη έκανε αρκετά γενναιόδωρες μεταφορές στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στο πρόγραμμά από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ προκειμένου να εξυπηρετήσει και τις δημοσιονομικές ανάγκες του εδαφικού αυτού σχεδίου. Τα κίνητρα που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχεδόν διπλάσια για ορισμένες περιοχές και κατηγορίες επενδύσεων αφορούν τις περιφερειακές ενισχύσεις που εμπίπτουν στο άρθρο 107 3α της συνθήκης ανεξάρτητα αν θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης ή από εθνικούς πόρους ή από το ΕΤΠΑ. Οπότε, υπάρχει μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία και για τα νησιά τα μη διασυνδεδεμένα Βορείου, Νοτίου Αιγαίου και την Κρήτη και βεβαίως για τις υπόλοιπες περιοχές μετάβασης. Το εδαφικό σχέδιο δίκαιης μετάβασης αφορά το σύνολο της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και τους τέσσερις νομούς, απλώς η έμφαση που θα δοθεί θα δοθεί στις λιγνιτικές περιοχές.
Αντίστοιχα, ο κ. Μουσουρούλης χαιρέτισε την άποψη του κ. Rasmussen σχετικά με τον χώρο στον οποίο θα εφαρμοστεί το εδαφικό Μεγαλόπολης, ο οποίος θα καλύπτει το νομό Αρκαδίας και ένα τμήμα του νομού Μεσσηνίας με την ίδια ακριβώς λογική.
Στη συνέχεια, ακολούθησαν οι εισηγήσεις των Προέδρων Ομάδων Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) ΔΑΜ.
Ο κ. Οικονόμου, ΟΔΕ Χωρικού Σχεδιασμού «Πρόοδος – Ορόσημα Χωρικού Σχεδιασμού», αναφέρθηκε στο αντικείμενο της ομάδας εργασίας, να θέσει σε κίνηση όλες τις αναγκαίες διαδικασίες για να καθοριστούν στα λιγνιτικά πεδία χρήσεις γης τέτοιες, οι οποίες να επιτρέπουν τη χωροθέτηση των επιθυμητών δραστηριοτήτων στο μέλλον. Ενημέρωσε ότι σε ένα πρώτο επίπεδο οι χρήσεις γης έχουν ήδη προσδιοριστεί, λαμβάνοντας υπόψη και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των περιοχών των λιγνιτικών πεδίων και την εξέλιξη που θα έχουνε με την αποκατάσταση των εδαφών και την επιχειρηματική ζήτηση. Είναι χρήσεις οι οποίες σε μεγάλο βαθμό συνδέονται με βιομηχανία, εφοδιαστική, έρευνα αλλά και άλλες δραστηριότητες.
Θα εκπονηθούν ειδικά πολεοδομικά σχέδια ένα σε κάθε μία από τις τρεις λιγνιτικές περιοχές Αμυνταίου, Πτολεμαΐδας και Μεγαλόπολης, ενώ στο μέλλον μπορεί να υπάρξουν και δυο-τρία ακόμα σε μικρότερα εστιασμένα σε μικρότερα πρώην ορυχεία.
Η ομάδα διοίκησης έργου αποτελείται από στελέχη της δίκαιης μετάβασης και από ανώτατα στελέχη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, του αρμόδιου να εγκρίνει αυτά τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια. Για την εκκίνηση της διαδικασίας, οι πιο επείγουσες ενέργειες είναι πρώτον, μια προγραμματική σύμβαση μεταξύ Υπουργείου Περιβάλλοντος και ΔΕΗ, με βάση την οποία η ΔΕΗ θα αναλάβει να αναθέσει και επιβλέψει την εκπόνηση αυτών των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων μέχρι την τελική έγκριση. Υπάρχει σχετική συμφωνία μεταξύ ΔΑΜ, ΔΕΗ και Υπουργείου Περιβάλλοντος και σύντομα θα υπάρχει η σχετική υπουργική απόφαση.
Η δεύτερη αναγκαία υπουργική απόφαση για την οποία υπάρχει προχωρημένη συνεννόηση με το Υπουργείο είναι οι τεχνικές προδιαγραφές, οι οποίες προσδιορίζουν το περιεχόμενο των σχεδίων αυτών, τις διαδικασίες και όλα τα συναφή ζητήματα. Το τρίτο στοιχείο το οποίο είναι απαραίτητο, μέχρι το τέλος του έτους είναι τα χωροταξικά σχέδια σε επίπεδο Περιφέρειας για Πελοπόννησο, Δυτική Μακεδονία και τις τρεις νησιωτικές περιφέρειες, τα οποία θα πρέπει να επικαιροποιηθούν ώστε να προσαρμοστούν στην απολιγνιτοποίηση. Ο κ. Οικονόμου εξήγησε ότι σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και το ρόλο του Συμβούλιου της Επικρατείας, αν υπάρχουν θέματα τα οποία αντιφάσκουν μεταξύ του κανονιστικού πολεοδομικού σχεδιασμού και του χωροταξικού σχεδιασμού, μπορεί να οδηγήσουν σε συνθήκες ακυρότητας αδειοδοτήσεων αναγκαίων για να προχωρήσουν οι επενδύσεις.
Ο κ. Οικονόμου επισήμανε ότι υπάρχει ζήτημα χρηματοδότησης ενός συμβούλου που θα αναλάβει την επικαιροποίηση των χωροταξικών πλαισίων από το Πράσινο Ταμείο. Σχετικά με τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος σχετικά με τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια, σχεδιάζεται η συμπερίληψη τους σε νομοσχέδιο του Υπουργείου το οποίο θα κατατεθεί τον Ιούνιο.
Ο κ. Μουσουρούλης, συγχαίροντας για την εξαιρετική εργασία της ομάδας, ενημέρωσε ότι σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά είναι θέμα ημερών η υπογραφή της απόφασης για την έγκριση των τεχνικών προδιαγραφών των πολεοδομικών σχεδίων.
Ο κ. Σταματόπουλος, ΟΔΕ Κρατικών Ενισχύσεων «Επενδυτικά κίνητρα ΔΑΜ», σημείωσε ότι υπήρξαν ευνοϊκές συγκυρίες δεδομένου ότι όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες που ελληνικού δημοσίου που συγκεντρώνουν τεχνογνωσία επί του θέματος εκπροσωπήθηκαν ενεργά και ως Γραμματεία ΣΔΑΜ τις ευχαρίστησε, καθώς και ότι την εποχή που ξεκίνησε το έργο της ομάδας η Επιτροπή άρχισε τις εργασίες για την παρουσίαση των νέων κατευθυντηρίων γραμμών για τις περιφερειακές ενισχύσεις.
Ο κ. Σταματόπουλος σημείωσε ότι ήταν δύσκολη η διαπραγμάτευση, διότι ο πήχης από την ελληνική κυβέρνηση ήταν πάρα πολύ υψηλά. Η επιτροπή διαπραγμάτευσης παρουσίασε εμπεριστατωμένα τους κινδύνους από μία μετάβαση χωρίς πραγματική ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ενίσχυση επαρκή για την προσέλκυση επενδύσεων ώστε η τοπική οικονομία να μπορέσει να συμμετάσχει στη νέα οικονομία. Με συμμετοχή του Ινστιτούτου ΙΟΒΕ παρουσιάστηκε καταρχήν ειδικό καθεστώς, το οποίο ετέθη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ενώ η ομάδα διαπραγμάτευσης και η γραμματεία ΣΔΑΜ εν γένει συμμετείχε πάρα πολύ ενεργά στην διαπραγμάτευση που γινόταν οριζοντίως με όλα τα κράτη-μέλη για την οριστικοποίηση των κατευθυντηρίων γραμμών για τις περιφερειακές ενισχύσεις. Με την υποστήριξη των υπηρεσιών της Επιτροπής, το θετικό αποτέλεσμα ήταν οι κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις να περιλάβουν ειδικό κεφάλαιο για τις περιοχές της δίκαιης μετάβασης. Επετεύχθη ο κυβερνητικός πήχης με διπλασιασμό σε σχέση με τις ισχύουσες εντάσεις ενίσχυσης, ενώ τα επόμενα βήματα αφορούν στον σχεδιασμό του καθεστώτος ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις. Με τον σκοπό αυτό αναδιαρθρώθηκε η ομάδα εργασίας με συμμετοχή του ενδιάμεσου φορέα του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» και της Enterprise Greece και επίκειται επίσης και η πρόσληψη συμβούλου εξειδικευμένου που θα βοηθήσει στον σχεδιασμό και στην κατάρτιση των σχετικών νομοθετικών κειμένων.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαριστώντας τον κ. Σταματόπουλο, σημείωσε ότι τα κίνητρα μπορούν να λειτουργήσουν εξισορροπητικά εντός των περιφερειών μετάβασης, οι οποίες θα στηριχθούν σημαντικά από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
Ακολούθως ο κ. Φιλιόπουλος, ΔΣ Entreprise Greece ανέφερε ότι το Enterprise Greece ξεκίνησε την συνεργασία και την υποστήριξη του ΣΔΑΜ από τα τέλη του περασμένου έτους με ένα επικοινωνιακό πλάνο, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε άμεσα μία task force στον οργανισμό για την προώθηση και προσέλκυση επενδύσεων στις περιοχές του ΣΔΑΜ. Υπάρχει η πρόθεση δημιουργίας μία αυτόνομη Δ/νση στον οργανισμό, η οποία θα ασχολείται με την προώθηση, προσέλκυση επενδυτών και με την αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων στις περιοχές του ΣΔΑΜ.
Ο κ. Φιλιόπουλος, σημείωσε ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον έχει αρχίσει να αυξάνεται με συγκεκριμένες πλέον προτάσεις από επενδυτές οι οποίοι μπορούν να κατευθυνθούν προς τις περιοχές του ΣΔΑΜ όπου και τα κίνητρα είναι ενισχυμένα, άρα είναι ύψιστης σημασίας να υπάρχουν έτοιμοι χώροι υποδοχής για σημαντικές βιομηχανικές επενδύσεις. Οι περιοχές της ΣΔΑΜ προσφέρουν πέραν των ενισχυμένων κινήτρων και το μεγάλο πλεονέκτημα της βιομηχανικής κουλτούρας, με σημαντική δεξαμενή εργαζομένων οι οποίοι είναι γνώστες της βιομηχανίας και του βιομηχανικού περιβάλλοντος και θα είναι έτοιμοι να συνδράμουν σε όποια σημαντική επένδυση.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαρίστησε τον κ. Φιλιόπουλο για την συμβολή του από την αρχή του εγχειρήματος με την συμμετοχή ενός στελέχους της Enterprise Greece στην Τεχνική Επιτροπή του ΣΔΑΜ και τη διοργάνωση επιχειρηματικού φόρουμ τον Οκτώβριο με τις υφιστάμενες επιχειρήσεις στις περιοχές μετάβασης. Σημείωσε επίσης ότι απαιτείται η ανταπόκριση της διοίκησης ώστε οι μηχανισμοί, οι υπηρεσίες και η νομοθεσία να βελτιωθούν για την επίλυση των ζητημάτων, δεδομένου ότι το επενδυτικό portfolio έχει ως κύριο κριτήριο την ταχύτητα.
Ο κ. Κωνσταντόπουλος, Πρόεδρος «Εγνατία Οδός Α.Ε.» ευχαριστώντας για την πρόσκληση συμμετοχής ενημέρωσε ότι σε συνέχεια της ανοιχτής προσκλήσεως προκήρυξης προς τους φορείς του δημοσίου τομέα, της αυτοδιοίκησης, και προς λοιπούς ερευνητικούς και επαγγελματικούς φορείς, τον Απρίλιο 2021 συγκροτήθηκε με απόφαση του Προέδρου της Συντονιστικής Επιτροπής μια ομάδα εργασίας 13 μελών και διοίκησης έργου του Ειδικού Μεταβατικού Προγράμματος ’20- ’23. Ο ρόλος της ομάδος είναι συμβουλευτικός και υποστηρικτικός προς τη Συντονιστική Επιτροπή για τη δρομολόγηση του ειδικού μεταβατικού προγράμματος ’20-’23.
Η διαδικασία της προ-αξιολόγησης των έργων του ειδικού μεταβατικού προγράμματος βασίστηκε σε συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία εγκρίθηκαν στις 15 Απριλίου από τη Συντονιστική Επιτροπή και περιλάμβανε δύο στάδια αξιολόγησης. Υπεβλήθηκαν 113 προτάσεις στο ΑΠ-1, 10 προτάσεις στο ΑΠ-2, 27 προτάσεις στο ΑΠ-3, 34 προτάσεις στο ΑΠ-4, 63 προτάσεις στο ΑΠ-5, 6 προτάσεις στο ΑΠ-6 και 17 προτάσεις στο ΑΠ-7. Με μέγιστο βαθμολογίας το 100%, το 34% των προτάσεων συγκεντρώνουν βαθμολογίες μεταξύ 40% και 60%, το 28% των προτάσεων σχεδόν βαθμολογία μεταξύ 60% και 80%, και το 22% των προτάσεων βαθμολογία μεταξύ 20% και 40% . Η διαδικασία θα συνεχιστεί στη βάση των περαιτέρω στοιχείων που ζητήθηκαν συμπληρωματικά, καθώς σε ποσοστό ένα πάνω από 50% των κατατεθειμένων προτάσεων, η τεκμηρίωση δεν ήταν επαρκής για την εξαγωγή των ασφαλών συμπερασμάτων.
Ο κ. Μουσουρούλης σημείωσε ότι τα κριτήρια εγκρίθηκαν από την Συντονιστική Επιτροπή και εμπλουτίστηκαν μετά από πρόταση που έκανε η Γενική Γραμματεία Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, καθώς και ότι ο στόχος είναι ένα συνεκτικό πακέτο ώστε ανάλογα με τις δυνατότητες που έχουνε τα οικεία ΠΕΠ και τα τομεακά προγράμματα, κυρίως τα έργα ωρίμανσης μελετών για την επόμενη προγραμματική περίοδο, να ενταχθούν στην τρέχουσα προγραμματική. Ευχαρίστησε θερμά την ομάδα στελεχών της ΕΓΝΑΤΙΑ και σημείωσε ότι η ανάδειξη του αναδόχου, ο οποίος θα υποστηρίξει στην οργάνωση της θυγατρικής, θα οδηγήσει τη θυγατρική να αποκτήσει ειδική τεχνογνωσία για την δίκαιη μετάβαση.
Η κα Γιαννοπούλου, Προϊσταμένη της Δ/νσης Συντονισμού και Ανάπτυξης Δικτύου Υπηρεσιών Απασχόλησης του ΟΑΕΔ, σημείωσε ότι ο ΟΑΕΔ έχει προετοιμαστεί ήδη για τις δράσεις προώθησης απασχόλησης και στήριξης αγοράς εργασίας στο πλαίσιο του σχεδίου της δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης. Το κοινωνικό πακέτο περιλαμβάνει 107.000.000€, τα οποία επιμερίζονται σε ένα ειδικό πρόγραμμα επιχορήγησης επιχειρήσεων νέων θέσεων εργασίας ύψους 48.000.000. Ένα πρόγραμμα προ-εργασίας για νέους 18-29 ετών 14.000.000€. Δράσεις συμβουλευτικής συνδυασμένες, συμβουλευτικής κατάρτισης και απασχόλησης ύψους 42.000.000€. και ένα πρόγραμμα εργασιακής μετεγκατάστασης ανέργων ύψους 3.000.000€.
Το ειδικό πρόγραμμα επιχορήγησης των επιχειρήσεων για την απασχόληση των ανέργων αφορά πρώην εργαζομένους στις επιχειρήσεις που επλήγησαν λόγω της απολιγνιτοποίησης της Περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας και της Πελοποννήσου με δικαιούχους τις ιδιωτικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτές τις περιοχές και ιδιαίτερα στους Δήμους Μεγαλόπολης, Τρίπολης, Γορτυνίας, Οιχαλίας, Καλαμάτας και Σπάρτης της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Το πρόγραμμα αφορά 3.400 εγγεγραμμένους ανέργους στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και Δήμου Μεγαλόπολης, οι οποίοι είχαν απασχοληθεί στον τομέα της ενέργειας, είναι πρώην υπάλληλοι της ΔΕΗ και συνεργαζόμενοι με τη ΔΕΗ. Η διάρκεια είναι από 12 έως 18 μήνες και το ποσό της επιχορήγησης είναι 75 έως 100%, ανάλογα με την ομάδα των ωφελούμενων.
Η δεύτερη δράση στο πρόγραμμα προ-εργασίας που αφορά νέους ηλικίας 18-29 ετών και αφορά ιδιωτικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις και οργανισμούς του δημοσίου τομέα, καθώς και επιχειρήσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης α ́ και β ́ βαθμού στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου και στους Δήμους Μεγαλόπολης, Τρίπολης, Γορτυνίας, Σπάρτης, Οιχαλίας και Καλαμάτας. Πρόκειται για 2.000 ωφελούμενους των Περιφερειών αυτών, ηλικίας 18-29 ετών, οποιασδήποτε εκπαιδευτικής βαθμίδας. Η αποζημίωση των ωφελούμενων καταβάλλεται από τον ΟΑΕΔ και είναι ίση με τον κατώτατο μισθό με πλήρεις ασφαλιστικές εισφορές καθώς και αναλογία δώρων, εορτών και επιδομάτων αδείας.
Η τρίτη δράση αφορά ένα πρόγραμμα επιχορήγησης εργασιακής μετεγκατάστασης ανέργων για την απασχόληση σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο Δήμο Μεγαλόπολης της Περιφέρειας Πελοποννήσου και στους Δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Κοζάνης, Φλώρινας, της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Οι δικαιούχοι είναι πάλι ιδιωτικές επιχειρήσεις των Περιφερειών αυτών. 200 ωφελούμενοι, με μόνιμη κατοικία τουλάχιστον 100χλμ. από το Δήμο Μεγαλόπολης στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και τους Δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Κοζάνης και Φλώρινας, της Δυτικής Μακεδονίας. Η διάρκειά του είναι 12 μήνες και το ποσό της επιχορήγησης είναι στο 100%. Περιλαμβάνει κίνητρο μετεγκατάστασης ύψους 1.000€ καθώς και 200€ μηνιαίως πλέον των προβλεπόμενων αμοιβών έως και 12 μήνες.
Η τέταρτη δέσμη δράσεων αφορά συνδυασμένες δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 42.000.000€. Αφορά την παροχή ατομικών και ομαδικών συμβουλευτικών υπηρεσιών, την υλοποίηση προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης για την αναβάθμιση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού στις περιοχές απολιγνιτοποίησης και την επιχορήγηση επιχειρήσεων για απασχόληση ανέργων στις Περιφέρειες αυτές.
Πιο αναλυτικά, ο προϋπολογισμός για τις υπηρεσίες συμβουλευτικής ανέρχεται στο 1.200.000€. Αφορά παροχή ατομικής συμβουλευτικής, τη γνωστή διαδικασία της εξατομικευμένης προσέγγισης και σύνταξη ατομικού σχεδίου δράσης. Διαγνωστική εις βάθους συνέντευξη, πληροφόρηση και λήψη απόφασης για τον κάθε άνεργο ωφελούμενο, καθώς και υποστήριξη για την απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων ως προς τη διαμόρφωση και επεξεργασία επιχειρηματικών ιδεών.
Οι ενέργειες κατάρτισης αφορούν συνολικά 18.000.000€. Πρόκειται για 3.000 ωφελούμενους, αντίστοιχα είναι και στη συμβουλευτική, 3.000 οι ωφελούμενοι. Οι ηλικίες 18-64 ετών στις Περιφέρειες αναφοράς. Το περιεχόμενο είναι η κατάρτιση σε βασικές οριζόντιες και κάθετες δεξιότητες. Περιλαμβάνει πρακτική άσκηση έως και 4 μήνες σε τοπικές επιχειρήσεις. Και ουσιαστικά οι τομείς κατάρτισης κινούνται γύρω από την πράσινη οικονομία, εμβληματική ουσιαστικά επιλογή και για τη χώρα.
Οι τομείς κατάρτισης είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε τομείς ανάπτυξης οικοσυστημάτων παραγωγής προϊόντων ηλεκτροκίνησης, έξυπνες αγροτικές μονάδες παραγωγής, τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, πράσινη οικονομία, τουριστικός τομέας, επισιτιστικός τομέας, πωλήσεις και ηλεκτρονικό εμπόριο – πολύ ανερχόμενο – καθώς και διοικητικές υπηρεσίες και εξυπηρέτηση πελατών. Στην κατάρτιση αυτή ενσωματώνονται ενότητες υγιεινής και ασφάλειας, βασικές γνώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και ξενόγλωσση ορολογία. Οι δράσεις κατάρτισης περιλαμβάνει και πιστοποίηση γνώσεων και δεξιοτήτων σε υφιστάμενους φορείς πιστοποίησης σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα.
Τέλος, η δράση επιχορήγηση επιχειρήσεων για την απασχόληση ανέργων σε αυτή την τελευταία δέσμη δράσεων με έναν προϋπολογισμό ύψους 22.800.000€, με ιδιωτικές επιχειρήσεις δικαιούχους στις Περιφέρειες αναφοράς, 3.4000 εγγεγραμμένοι άνεργοι των περιοχών αναφοράς που θα μπορούσαν να έχουν, δεν αποτελεί προϋπόθεση, υποχρέωση, να έχουν ωφεληθεί και από δράσεις συμβουλευτικής ή και να έχουν ολοκληρώσει οποιοδήποτε πρόγραμμα κατάρτισης σε τομείς αιχμής διοίκησης, τεχνολογίας, πληροφορικής, τουριστικού ή επισιτιστικού κλάδου, πράσινης οικονομίας κ.λπ., τυποποίησης, επεξεργασίας, εμπορίας και οργάνωσης πωλήσεων του αγροκτηνοτροφικού κλάδου, χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Η διάρκεια είναι 8 μήνες και το ποσό της επιχορήγησης είναι 75 έως 100% ανάλογα με τις ομάδες στόχους.
Αυτή τη στιγμή οι δράσεις έχουν σταλεί στην Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και αναμένεται να εγκριθούν από την επιτροπή παρακολούθησης του επιχειρησιακού προγράμματος.
Ο Πρόεδρος του ΟΑΕΔ κ. Πρωτοψάλτης σημείωσε την ετοιμότητα για την υλοποίηση των προγραμμάτων.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαρίστησε τον ΟΑΕΔ και τον σύμβουλο κ. Μπιμπίκο για το έργο ολοκλήρωσης του «κοινωνικού πακέτου».
Ο κ. Σταθόπουλος, Πρόεδρος του Πράσινου Ταμείου σημείωσε ότι τις 9 Ιουλίου 2021 επί υπουργίας Χατζηδάκη για πρώτη φορά στην ιστορία του Πράσινου Ταμείου ξεκίνησε το συνεχιζόμενο πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε Κοζάνη, Φλώρινα και στο Δήμο Μεγαλόπολης της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας. Αναφέρθηκε το πιλοτικό πρόγραμμα κυκλικής διαχείρισης αστικών υγρών αποβλήτων σε Κοζάνη και Φλώρινα, το επιχειρηματικό πάρκο Μεγαλόπολης, το πρόγραμμα για τις ενεργειακές κοινότητες, τα σχέδια δράσεις για την κυκλική οικονομία και για την ενέργεια και το κλίμα, το πρόγραμμα στήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τη ζώνη καινοτομίας Δυτικής Μακεδονίας και τα ΣΔΑΕΚ τα Σχέδια Δράσεις Αειφόρου Ενέργειας και Κλίματος.
Οι δύο πρώτες προσκλήσεις αφορούσαν στα σχέδια δράσης για την ενέργεια και το κλίμα και την κυκλική οικονομία. Αρχικοί δικαιούχοι ήταν οι δήμοι Αμυνταίου, Φλώρινας, Εορδαίας, Κοζάνης, Μεγαλόπολης. Στη συνέχεια με επέκταση των δικαιούχων προστέθηκαν οι Δήμοι Σερβίων, Βελβεντού, Βοΐου και Πρεσπών. Σε συνεννόηση και με τους 9 δήμους το αργότερο μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχει ολοκληρωθεί η υλοποίηση. Ταυτόχρονα αναρτήθηκε η πρόσκληση για το πιλοτικό πρόγραμμα κυκλικής διαχείρισης των υγρών αποβλήτων, το υδρογόνο, η οποία είναι σε εξέλιξη. Σχετικά με τις ενεργειακές κοινότητες, ανακοινώσε ότι παρελήφθη τελική μορφή τεχνικού οδηγού, ώστε να προχωρήσει η έκδοση της σχετικής πρόσκλησης. Το επιχειρηματικό πάρκο Μεγαλόπολης εξελίσσεται σε συνεργασία με την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Ο κ. Σταθόπουλος σχετικά με το πρόγραμμα ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων με δικαιούχους τους εργολάβους του ομίλου της ΔΕΗ, εργολάβους ή υπεργολάβους σημείωσε ότι έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία από πλευράς Πράσινου Ταμείου και το σχέδιο της υπουργικής απόφασης έχει τεθεί υπόψη του Υπουργού κ. Σκρέκα. Με την ολοκλήρωση της νομοθετικής διάταξης που απαιτείται, θα προχωρήσει το πρόγραμμα εντός του έτους και θα επεκταθεί και για το 2022.
Ο Μουσουρούλης συνεχάρη τον κ. Σταθόπουλο που σε 13 μήνες το Πράσινο Ταμείο απέκτησε σύστημα διαχείρισης και ελέγχου, οργανωμένη ομάδα με την υποστήριξη της ΜΟΔ, και τις απαραίτητες δομές για την υλοποίηση των προγραμμάτων. Μέσω του Πράσινου ταμείου, θα υπάρχει το πρώτο πρόγραμμα στήριξης επιχειρήσεων που επηρεάζονται από την απολιγνιτοποίηση.
Η ΕΓ ΕΚΤ κα Δανδόλου, σημείωσε ότι σε συνεννόηση με την Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ έχει προχωρήσει η «προέγκριση» με τις διαδικασίες που αρμόζουν των προτάσεων της Συντονιστικής Επιτροπής και του ΣΔΑΜ για τα 107.000.000€ που αναφέρθηκαν για το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και πως πληροφορήθηκε ότι με υπογραφή του Υπουργού Εργασίας κ. Χατζηδάκη, έρχεται η επίσημη πρόταση ως προς το ΕΣΠΑ και το Ευρωπαϊκό Ταμείο για να γίνει παράλληλα και η διαδικασία ένταξης στο πρόγραμμα.
Η κα Δανδόλου σημείωσε ότι το στοίχημα είναι η υλοποίηση, οι φορείς οι οποίοι θα φέρουνε σε πέρας έγκαιρα όλα αυτά τα ζητήματα που γνωρίζει πολύ καλά ο καθένας στο αντικείμενό του, άρα θα εκτιμηθεί αν χρειαστεί είτε μεταβολή του προϋπολογισμού είτε κάποια γέφυρα στο επόμενο ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Σε κάθε περίπτωση είναι απόφαση και κατεύθυνση να ωριμάσουν οι διαδικασίες, η χρηματοδότηση να έχει κατά το δυνατόν τη ροή που πρέπει, ώστε να μπορούν και οι φορείς να σχεδιάσουν τα έργα και να προχωρήσουν, και να υπάρχει ενημέρωση και των επιχειρήσεων που αφορά.
Ακολούθως, οι εισηγήσεις της Τεχνικής Γραμματείας, ξεκίνησαν με τον κ. Χατζέλη που σημείωσε ότι για τα εδαφικά σχέδια τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του προγράμματος έχει ολοκληρωθεί η κατάρτιση και η διαβούλευση σε συνεργασία με τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς.
Η διαβούλευση απευθυνόταν για τη Δυτική Μακεδονία σε 27 φορείς, για τη Μεγαλόπολη σε 22, για τα νησιά λόγω του κατακερματισμένου γεωγραφικού χώρου σε 110 και αντίστοιχη ήταν η συμμετοχή των φορέων με 20 φορείς από τη Δυτική Μακεδονία, 11 από τη Μεγαλόπολη και 38 από τα νησιά.
Όσον αφορά τη διαβούλευση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης προωθήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που αποτελούνταν από τέσσερις ερωτήσεις.
Η ερώτηση 1 και 2 αφορούσε τις διαπιστωμένες ανάγκες και τους αναπτυξιακούς στόχους σε 5 επιμέρους τομείς. Πρώτος τομέας πληθυσμός-απασχόληση, δεύτερος οικονομία και επιχειρηματική δραστηριότητα, τρίτος ενεργειακός εφοδιασμός, τέταρτος περιβάλλον, πέμπτος υγεία.
Η ερώτηση 3 ζητούσε από τους φορείς να προσδιορίσουν κατά τη δική τους εκτίμηση ποιες είναι οι προτεραιότητες που θα πρέπει να περιλαμβάνονται στα εδαφικά και κατ’ επέκταση στο πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης. Ενώ η ερώτηση 4 να προσδιορίσουν ποιες κατά τη γνώμη τους είναι οι σημαντικότερες παρεμβάσεις ή οι δράσεις που θα πρέπει να δρομολογηθούν στα επηρεαζόμενα εδάφη.
Η ανάλυση των απαντήσεων Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης οδήγησε στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν διαφωνίες και άρα η αρχική προσέγγιση της τεχνικής γραμματείας και της συντονιστικής ως προς τις προτεραιότητες ήταν σωστή. Το ενδιαφέρον συγκεντρώνουν οι επιχειρήσεις, η συγκράτηση του πληθυσμού, η ανάσχεση της διαρροής εργατικού δυναμικού, πώς θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας καθώς και πώς θα αξιοποιηθεί το υπάρχον εργατικό δυναμικό με αναβάθμιση των δεξιοτήτων του. Όσον αφορά τον τομέα του ενεργειακού εφοδιασμού, η διατήρηση του ενεργειακού προφίλ των επηρεαζόμενων εδαφών, ενώ στο περιβάλλον η αποκατάσταση των πρώην λιγνιτικών ορυχείων ώστε να εξυπηρετούν τον οικονομικό μετασχηματισμό των περιοχών.
Αντίστοιχες κατηγορίες δημιουργηθήκαν και για την περίπτωση των νησιών με τις κυρίαρχες κατηγορίες να αφορούν καθορισμό επηρεαζόμενων εδαφών και σχετική τεκμηρίωση, εκτίμηση κοινωνικοοικονομικού αντικτύπου της μετάβασης και εμπλουτισμό ενδεικτικών δράσεων και παρεμβάσεων.
Κατά την επικαιροποίηση των εδαφικών σχεδίων Δυτικής Μακεδονίας, Μεγαλόπολης και νήσων, ελήφθησαν επίσης υπόψη και ενσωματώθηκαν κατά το μέγιστο δυνατό οι απαντήσεις των Τοπικών Περιφερειακών Φορέων.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαρίστησε τον κ. Χατζέλη και όλα τα μέλη της Τεχνικής γραμματείας για την πολύ σπουδαία εργασία ανάλυσης όλου του υλικού.
Συνέχισε η κα Αγγελίδη, η οποία ενημέρωσε ότι το εννοιολογικό υπόμνημα του προγράμματος ΣΔΑΜ είναι ένα πρώτο κείμενο κατανόησης των βασικών αρχών του προγράμματος της αναπτυξιακής του στρατηγικής και του τρόπου εφαρμογής της, καθώς και της αρχιτεκτονικής του. Η διαβούλευση του προγράμματος έγινε σε δυο φάσεις, α. το κείμενο αναφοράς το οποίο τέθηκε σε διαβούλευση από 6 έως 26 Απριλίου, β. το κείμενο του προγράμματος ΔΑΜ όπως έχει διαμορφωθεί μαζί με τα οριστικοποιημένα κείμενα των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης καθώς πρόκειται για αλληλένδετα, αλληλεξαρτώμενα κείμενα, το οποίο θα τεθεί άμεσα σε διαβούλευση. Η διαδικασία θα ολοκληρωθεί με την επίσημη υποβολή του προγράμματος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σχετικά με την πρώτη διαβούλευση, τα αποτελέσματα αποδελτίωσης των ερωτηματολογίων δείχνουν ότι περίπου των 1⁄4 αυτών προήλθε από άτομα με εξάρτηση πολύ μεγάλη έως αρκετή από τις δραστηριότητες της ΔΕΗ. Σε ό,τι αφορά στους φορείς διαβούλευσης, υπερτερούν οι απαντήσεις των πολιτών με 32% ενώ ακολουθούν οι δημόσιες υπηρεσίες και οι ερευνητικοί φορείς με ποσοστό απαντήσεων 26% και 20% αντίστοιχα. Η απασχόληση και η αντιμετώπιση της ανεργίας κρίνεται από τους συμμετέχοντες ως το σημαντικότερο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει το πρόγραμμα ΔΑΜ. Ακολουθεί η περιβαλλοντική αποκατάσταση των επιβαρυμένων περιοχών, ενώ σημαντική θεωρείται και η διατήρηση του ενεργειακού ρόλου των περιοχών. Ως προς την αξιολόγηση των προτεραιοτήτων και παρεμβάσεων, από τις έξι προτεραιότητες, ως πρώτη κατατάχθηκε η δίκαιη εργασιακή μετάβαση και η ενδυνάμωση του ανθρώπινου κεφαλαίου, με απαντήσεις στο 89%, ενώ το 73% των συμμετεχόντων θεωρεί εξαιρετικά σημαντική την ενίσχυση της προάσπισης της επιχειρηματικότητας. Από τους 13 τύπους παρεμβάσεων οι παρεμβάσεις που αφορούν στην επιχειρηματικότητα έρχονται πρώτες στο χαρακτηρισμό ως εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, ενώ ακολουθούν η αναγέννηση, απορρύπανση, αποκατάσταση εδαφών και εγκαταλελειμμένων κτιρίων, η αναζήτηση εργασίας και οι πράσινες υποδομές.
Η κα Αγγελίδη σημείωσε ότι τα εθνικά σχέδια δράσης έχει ενσωματωθεί στο πρόγραμμα, ενώ προϋπόθεση της επιτυχίας και της επίτευξης των στόχων του προγράμματος είναι η συνέργεια με τα άλλα προγράμματα του ΕΣΠΑ και αξιοποίηση όλων των πηγών χρηματοδότησης. Όλη αυτή η εργασία, η αξιολόγηση και η ενσωμάτωση των παρατηρήσεων και των προτάσεων από την Τεχνική Γραμματεία ΣΔΑΜ έγινε λαμβάνοντας υπόψη τη συμβατότητά με το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο και τις εθνικές στρατηγικές, τη συνάφεια με τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης και φυσικά τη συμφωνία των προτάσεων με τις αποφάσεις των θεσμικών οργάνων του σχεδίου δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης.
Ο κ. Μουσουρούλης, ευχαριστώντας την κα Αγγελίδη, έδωσε τον λόγο στους κκ Κλενιάτη, Μακράκη συγχαίροντας τους για το έργο που έχει συντελεστεί.
Ο κ. Κλενιάτης, ανέφερε ότι τα εδαφικά σχέδια μετά από την εκτενή διαδικασία διαβούλευσης και τα άτυπα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναδιαμορφώθηκαν ώστε να συμπεριληφθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό όλες τις παρατηρήσεις. Ακολουθήθηκαν οι συστάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας σε αρκετά σημεία και υπήρξε εμπλουτισμός στοιχείων από σχετικές μελέτες από την World Bank και τον OΕCD σε πάρα πολύ στενή συνεργασία με τον ΙΟΒΕ. Το χρονοδιάγραμμα του ΕΣΕΚ αντικαταστάθηκε από την εισαγωγή ενός ολιστικού χρονοδιαγράμματος της διαδικασίας μετάβασης σε τρεις πυλώνες: α. αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση των εκτάσεων και των εγκαταστάσεων, restoration και repurposing, β. οικονομικός μετασχηματισμός, γ. οικοσύστημα διακυβέρνησης, το οποίο ξεκίνησε από το περσινό Μάρτιο με την Κυβερνητική, την Συντονιστική, την Τεχνική Γραμματεία, την Τεχνική Επιτροπή και τις νέες δομές που θα δημιουργηθούν σύντομα όσον αφορά τη διαχειριστική αρχή. Αναδείχθηκαν οι στρατηγικές επιλογές στο εδαφικό για την μετάβαση των εδαφών και η ενίσχυση της λογικής παρέμβασης, το Narrative, και εισήχθησαν τα εμβληματικά έργα, ενώ έγινε αναφορά στις μεγάλες επιχειρήσεις και υπήρξε έμφαση στη συμμετοχή και των τοπικών περιφερειακών φορέων στην κατάρτιση του ΕΣΔΙΜ.
Ο κ. Κλενιάτης συμφώνησε για τη σημασία επιτάχυνσης δημιουργίας της διαχειριστικής αρχής, ωστόσο σημείωσε ότι απαιτείται ο νέος νόμος του ΕΣΠΑ. Εν τω μεταξύ, ενημέρωσε για τη συζήτηση με τον ΓΔ της DG Reform ώστε να εξεταστεί η ύπαρξη έργου τεχνικής βοήθειας για το capacity building σχετικά με τη νέα διαχειριστική αρχή του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Ο κ. Μουσουρούλης επιβεβαίωσε ότι ζήτησε από τον ΓΔ κ. Nava, να εξετάσει τη δυνατότητα υποστήριξης.
Ο κ. Κλενιάτης συνέχισε τονίζοντας ότι η απολιγνιτοποίηση στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας θα επηρεάσει περίπου 12.000 απασχολούμενους, το επίπεδο φτώχειας είναι από τα υψηλότερα μεταξύ των περιφερειών της ελληνικής επικράτειας ενώ η Περιφέρεια χαρακτηρίζεται από τα πιο low innovation capacity της Ευρώπης. Ως αποτέλεσμα η απολιγνιτοποίηση επηρεάζει το σύνολο της περιφέρειας πρωτίστως την Κοζάνη και την Φλώρινα, δευτερευόντως ωστόσο και τους δύο λοιπούς νομούς.
Ο κ. Μουσουρούλης διευκρίνισε ότι τα ποσοστά ενίσχυσης λοιπόν ισχύουν για όλη την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ανεξάρτητα από την πηγή χρηματοδότησης.
Ο κ. Κλενιάτης ανέφερε ότι αντιστοίχως στην Περιφέρεια Πελοποννήσου η λιγνιτική παραγωγή επηρεάζει σημαντικά τις εξαρτώμενες δραστηριότητες της αλυσίδας αξίας, περίπου δηλαδή 3.000 εργασίας που ουσιαστικά αφορά το 60% των εργαζομένων σε σχετικές δραστηριότητες στην περιφέρεια. Ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο κλάδος εξόρυξης ενέργειας και ύδρευσης δημιουργεί άμεσες θέσεις εργασίας πάνω από 1.500 και περίπου 700 στην Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας. Το εργατικό δυναμικό δε που η ΔΕΗ απασχολεί στις λιγνιτικές μονάδες της Μεγαλόπολης υπερβαίνει τα 1.000 άτομα. Τελικώς η διαδικασία της απολιγνιτοποίησης θα επηρεάσει πρωτίστως το Δήμο Μεγαλόπολης, αλλά και ευρύτερα τους όμορους δήμους όχι μόνο στην Περιφερειακή Ενότητα της Αρκαδίας αλλά και τον όμορο Δήμο της Οιχαλίας από την Περιφερειακή Ενότητα της Μεσσηνίας.
Τα projections του ΙΟΒΕ δείχνουν ότι το 2029 η συνολική απώλεια θέσεων εργασίας εκτιμάται σε 10.638 στη Δυτική Μακεδονία και ότι αυτό δημιουργεί και την τάση, depopulation. Τη μεγαλύτερη βαρύτητα στα σχόλια όλων αποτελεί η Δίκαιη εργασιακή μετάβαση δηλαδή απασχόληση και επιχειρηματική δραστηριότητα. Οπότε απαιτείται αναδιάρθρωση του παραγωγικού συστήματος της περιφέρειας, υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού και των κοινοτήτων που πλήττονται και τρίτον άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών στο περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια από την εξόρυξη και την παραγωγή ενέργειας από τον λιγνίτη.
Στη Δυτική Μακεδονία η στόχευση είναι η αξιοποίηση της ενεργειακής ταυτότητας της περιοχής και της ευνοϊκής συγκυρίας για τις ΑΠΕ και της ανάδειξης της Περιφέρειας σε ένα εναλλακτικό ενεργειακό κόμβο, με την καθετοποίηση και τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού τομέα και έμφαση στην αποθήκευση, αλλά και στην παραγωγή του πράσινου υδρογόνου. Επίσης, έμφαση στην έρευνα και στην καινοτομία και σύνδεσή της με την επιχειρηματικότητα, με το πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας να έχει κυρίαρχο ρόλο.
Για την Μεγαλόπολη, εστίαση στην ενδυνάμωση και τη διαφοροποίηση του τοπικού παραγωγικού συστήματος μέσω της αξιοποίησης των εγγενών πλεονεκτημάτων της ευρύτερης περιοχής και την ενίσχυση της έρευνας τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας. Πράσινος μετασχηματισμός επιχειρήσεων, ψηφιακός μετασχηματισμός, καινοτομία και ριζική αναβάθμιση των τοπικών δυνατότητων με έμφαση στους τομείς της ενέργειας, της αγροδιατροφής, στα ΤΠΕ και στις επικοινωνίες, στον τουρισμό και στον πολιτισμό και στην δημιουργική βιομηχανία.
Αναφορικά με τα εμβληματικά έργα η δημιουργία ζώνης καινοτομίας στη Δυτική Μακεδονία για την οποία ήδη εκπονείται μελέτη σκοπιμότητας και θα αναπτυχθεί στον άξονα Κοζάνης, Πτολεμαΐδας και Αμυνταίου ως φορέας ομπρέλα για την ανάπτυξη υποδομών και δράσεων που προωθούν την καινοτομική επιχειρηματικότητα, θα αποτελέσει έναν από τους βασικούς μοχλούς αλλαγής του οικονομικού και του παραγωγικού μοντέλου για τη Δυτική Μακεδονία. Επίσης, προωθείται ο κόμβος καινοτομίας για το υδρογόνο και την αποθήκευση ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία, το οποίο θα δημιουργήσει τεχνογνωσία για παραγωγή υδρογόνου, αποθήκευση του πράσινου υδρογόνου και έγχυσή του σε αγωγούς φυσικού αερίου.
Στην Μεγαλόπολη, εμβληματικό έργο είναι το επιχειρηματικό και εμπορευματικό πάρκο, το οποίο ουσιαστικά θα αξιοποιεί την κεντροβαρική θέση του Δήμου στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και όλη η προσπάθεια αξιοποίησης των πόρων που θα δοθούν στην Πελοπόννησο, στην Περιφέρεια, στο Δήμο Μεγαλόπολης θα εστιάσει στο μεγάλο και εμβληματικό αυτό έργο.
Επίσης, συζητείται με ΟΑΕΔ η εισαγωγή ενός εμβληματικού έργου και στον άξονα που αφορά την απασχόληση, το Πράσινο Σχολείο, το οποίο έχει δύο συνιστώσες: αναβάθμιση των εκπαιδευτικών υποδομών και του εξοπλισμού του ΟΑΕΔ με πράσινου τύπου παρεμβάσεις και προσαρμογή των προγραμμάτων της κατάρτισης στη Δυτική Μακεδονία και στην Περιφέρεια Αρκαδίας για πράσινα επαγγέλματα.
Σχετικά με τις μεγάλες επιχειρήσεις, υπήρχε ανοιχτή πρόσκληση για υποβολή μη δεσμευτικών προτάσεων στην Τεχνική Επιτροπή υπό το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, που αποτελεί μια εν εξελίξει και ανοιχτή διαδικασία και σχεδιάζεται παράλληλα ένα ελκυστικό πλαίσιο παροχής κινήτρου για επενδύσεις. Ενδεικτικά, κατασκευή μονάδας παραγωγής μπαταριών λιθίου με προϋπολογισμό 900.000.000€ και δημιουργία 600 και 500 άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας, Εγκατάσταση αποθήκευσης ενέργειας με 300 και 100 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, Ανάπτυξη έξυπνης μονάδας υδροπονίας με 300 και 70 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, Μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου και μονάδα παραγωγής φαρμάκων.
Ο κ. Μουσουρούλης διευκρίνισε ότι κάθε περιφέρεια καταρτίζει τον κατάλογο των επενδύσεων που θεωρεί εμβληματικές. Επίσης, υπογράμμισε ότι ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού αφορά σε κρατικές ενισχύσεις οι οποίες θα χορηγηθούν βάσει των νέων ποσοστών και άρα υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για το χρηματοπιστωτικό τομέα να παρέμβει στις περιοχές μετάβασης με συγκεκριμένα προϊόντα. Στο πλαίσιο αυτό, για τους πυλώνες 2 και 3, υπάρχουν συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Ο κ. Μακράκης από την Planet σημείωσε ότι υπάρχει ομάδα που εργάζεται εντατικά καθώς και άμεση ανταπόκριση των φορέων. Ο βασικός αναπτυξιακός στόχος είναι η μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών ρύπων στις περιοχές που πλήττονται όχι μόνο από την απολιγνιτοποίηση αλλά γενικότερα από την παύση της αξιοποίησης ορυκτών καυσίμων στα νησιά, σε 7 πυλώνες πολιτικής που στην ουσία συνοψίζουν τις επιλεξιμότητες του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, όπως περιλαμβάνονται στο άρθρο 8 του σχετικού κανονισμού. Εκτός από τις παρακμάζουσες επιχειρήσεις, υπάρχουν μετασχηματιζόμενοι τομείς όπου φαίνεται να υπάρχει μια δυναμική σε κάθε περιφέρεια, συνήθως στους τομείς περιφερειακής εξειδίκευσης όπως αναλύονται στην περιφερειακή της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης που παράλληλα συμπίπτουν με τους τομείς της εθνικής εξειδίκευσης. Στη Δυτική Μακεδονία τέτοιοι τομείς είναι για παράδειγμα η ενέργεια, η αγροδιατροφή, και ο τουρισμός, όχι η γούνα. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, η γούνα μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το τοπικό ΠΕΠ, όμως δεν θα είναι αντικείμενο του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης.
Ο μετασχηματισμός του παραγωγικού μοντέλου των περιοχών αυτών γίνεται μέσω της εισαγωγή καινοτομιών και τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την παραγωγή. Υπάρχει μία βιομηχανική παράδοση σε αυτές τις περιοχές, ειδικά στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, καθώς και η βιομηχανική εξειδίκευση, τα εδάφη, τα δίκτυα, που μπορούν να αναδείξουν την ενέργεια σε έναν σημαντικό τομέα για τον μετασχηματισμό των περιοχών αυτών, σε ένα πολύ καλό momentum όπου συντελείται μια κοσμογονία στον χώρο της ενέργειας. Ακόμα, η Περιβαλλοντική αναγέννηση αφορά κατ’ εξοχήν στις αποκαταστάσεις αλλά και στην κυκλική οικονομία, χωρίς να επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος. Ειδικά στη Δυτική Μακεδονία υπάρχει ο καλύτερος ΦΟΔΣΑ της Ελλάδας στη ΔΙΑΔΥΜΑ. Επίσης, οι ανθρώπινοι πόροι είναι κατ’ εξοχήν δράση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, η οποία θα απορροφήσει παρά πολλούς πόρους. Επιπλέον, η Ψηφιακή μετάβαση, δεδομένου ότι το European Green Deal αναφέρεται σε πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Τέλος, η ποιότητα ζωής με περιοχές οι οποίες θα είναι ελκυστικές για κατοικία και εργασία.
Οι παρεμβάσεις θα αφορούν στις περιοχές Δυτική Μακεδονία, Δήμους Μεγαλόπολης, Γορτυνίας, Τρίπολης και Οιχαλίας Περιφέρειας Πελοποννήσου, Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και Περιφέρεια Κρήτης. Το πρόγραμμα αφορά σε 5 συν 1 άξονες που είναι η τεχνική βοήθεια, η ενίσχυση και η προώθηση της επιχειρηματικότητας, η ενεργειακή μετάβαση και η κλιματική ουδετερότητα, η αναπροσαρμογή των χρήσεων γης και η κυκλική οικονομία, η δίκαιη εργασιακή μετάβαση και η ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, οι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας-ευφυείς κοινότητες.
Όσον αφορά την πρώτη προτεραιότητα στην ενίσχυση και την προώθηση της επιχειρηματικότητας, περιλαμβάνονται Ενίσχυση της ικανότητας της έρευνας και της καινοτομίας και αξιοποίηση των προηγμένων τεχνολογιών, Εκμετάλλευση των οφελών της ψηφιοποίησης για τις επιχειρήσεις, ενίσχυση ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, υφιστάμενες και νέες, Δημιουργία και αναβάθμιση οργανωμένων χωρικών υποδοχέων, μία δράση που εξειδικεύεται όσον αφορά στην δημιουργία στο Δήμο Μεγαλόπολης όπου το εμβληματικό έργο του Επιχειρηματικού και Εμπορευματικού Πάρκου και στις Περιφερειακές Ενότητας Φλώρινας και Κοζάνης, όπου οι λιγνιτικές περιοχές, και επίσης τα λατομεία, Ενίσχυση σημαντικής κλίμακας παραγωγικών επενδύσεων, όπως η ζώνη καινοτομίας στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και το Πράσινο Κέντρο Δεδομένων και Υπερυπολογιστή Δυτικής Μακεδονίας.
Η Ενεργειακή μετάβαση κλιματική ουδετερότητα, θα περιλαμβάνει τόσο την προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης, αλλά και την ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων δικτύων και εξοπλισμού, αποθήκευσης και προώθηση ηλεκτροκίνησης, Αναπροσαρμογή χρήσεων γης και κυκλική οικονομία οι οποίες αφορούν στην ουσία σε συμπληρωματικές παρεμβάσεις που θα γίνουν για την εξυπηρέτηση των οργανωμένων χωρικών υποδοχέων αλλά και δράσεις σχετικά με βιοποικιλότητα κτλ, μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, εξοικονόμηση και αποδοτική χρήση φυσικών πόρων, κυρίως στην κατεύθυνση των υδάτων. Η Δυτική Μακεδονία έχει το 60% των επιφανειακών υδάτων της χώρας, οπότε είναι χρήσιμο να ληφθούν σχετικές δράσεις. Τα νησιά αντίστοιχα είναι μια περιοχή η οποία δεν έχει νερό και το χρειάζεται κυρίως για τον τουρισμό.
Η Δίκαιη εργασιακή μετάβαση, αφορά όλες τις δράσεις σχετικά με την άμεση αντιμετώπιση των συνεπειών της απολιγνιτοποίησης. Προγράμματα προώθησης στην απασχόληση επιδότηση θέσεων εργασίας, προώθηση δηλαδή της απασχόλησης των ανέργων, των εργαζομένων στην αγορά εργασίας, ολοκληρωμένα προγράμματα ανάλογα με το άτομο κ.λπ. Περιλαμβάνονται ψυχικοινωνική υποστήριξη και αντίστοιχες δράσεις, Διά βίου μάθηση και υποδομές όμως κατάρτισης και κοινωνικοπρονοιακές υποδομές, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για ορισμένες κατηγορίες που διαπιστώθηκε ότι ειδικά στη Δυτική Μακεδονία έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα ανεργίας π.χ. γυναίκες-νέοι.
Όσον αφορά στις ολοκληρωμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας και στις ευφυείς κοινότητες, περιλαμβάνονται ορισμένα σημαντικά έργα, τα οποία αφορούν στον πολιτισμό δηλαδή η ολοκληρωμένη ανάπτυξη στις νησιωτικές και αγροτικές περιοχές ακριβώς επειδή υπάρχουν κάποιοι αρχαιολογικοί χώροι που είναι στα brownfields που είναι επιλέξιμα και μπορεί να οδηγήσουν στον μετασχηματισμό περιοχών.
Περιλαμβάνεται στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη στις νησιωτικές και αγροτικές περιοχές τμήμα της πρωτοβουλίας GReco Islands που καλύπτει Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, υπάρχει πολύ μεγάλο εύρος δράσεων γι’ αυτές τις περιοχές των GReco Islands, και γίνεται προσπάθεια να καλυφθούν οι περισσότερες. Αντίστοιχα οι ευφυείς κοινότητες που αφορούν στην υλοποίηση επενδύσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πόλεων και των κοινοτήτων ακριβώς μέσω της υιοθέτησης ψηφιακών λύσεων.
Όσον αφορά στη χρηματοδότηση, ένα πολύ μεγάλο μέρος κατευθύνεται στην προώθηση της επιχειρηματικότητας που περιλαμβάνει όμως και την ΕΤΑΚ, έρευνα τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία και αφορά σε πολύ μικρές-μικρές και μεγάλες επενδύσεις επίσης. Επίσης, ένα μεγάλο τμήμα ακριβώς λόγω της λογικής της παρέμβασης κατευθύνεται στην ενεργειακή μετάβαση των περιοχών που περιλαμβάνει τόσο την ενεργειακή αποδοτικότητα όσο και την προώθηση ενός νέου μοντέλου και την ανάδειξη ορισμένων περιοχών, για παράδειγμα της Δυτικής Μακεδονίας ως εναλλακτικού ενεργειακού κόμβου.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαρίστησε την ομάδα της Planet για τη συνεργασία και έδωσε τον λόγο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για σχόλια.
O κ. Rasmussen δήλωσε ότι εντυπωσιάστηκε από τη δραστηριότητα που παρατηρείται από τις ελληνικές αρχές με πρωτοβουλίες που αποτελούν έμπνευση. Επίσης, σημείωσε ότι τα όρια των κρατικών ενισχύσεων είναι τα ανώτατα και δεν χρειάζεται πάντα να εξαντλούνται.
Ο κ. Σοφός επίσης από τη DG Regio, σημείωσε ότι έχει γίνει μεγάλη επεξεργασία σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις των σχεδίων, το σχέδια φαίνονται πολύ συγκροτημένα και η λογική των παρεμβάσεων πολύ πιο σαφής. Επίσης, κατόπιν ερωτήματος σημείωσε ότι θα υπάρχει επίσης άτυπη εκτίμηση της ΓΔ για τα νησιά.
Ο κ. Περουλάκης από τη DG Regio, αφού συνεχάρη τη συντονιστική, αναρωτήθηκε α. για τη δημιουργία ζώνης καινοτομίας, πως θα δημιουργηθεί σε μια περιφέρεια η οποία χαρακτηρίζεται ως η χαμηλότερη καινοτομική περιφέρεια της Ευρώπης και β. σχετικά με τη δημιουργία του Πράσινου Κέντρου Δεδομένων με την εγκατάσταση ενός Υπερυπολογιστή, αν πραγματικά συνάδει πάλι με τη φυσιογνωμία της περιφέρειας και με τι ακριβώς υφιστάμενες παρεμφερείς υποδομές.
Ο κ. Μουσουρούλης, αφού σημείωσε ότι θα απαντήσει συγκεκριμένα ο πρύτανης κ. Θεοδουλίδης, ανέφερε ότι δεν θα επαναληφθούν λάθη του παρελθόντος και ιδίως προβλήματα που αντιμετώπισε μια αντίστοιχη ζώνη καινοτομίας η Αλεξάνδρεια στη Θεσσαλονίκη. Σχετικά με το Υπερυπολογιστικό Κέντρο, ότι γίνεται προσπάθεια αξιοποίησης των κτιρίων που εγκαταλείπονται από τη ΔΕΗ, εγκαταστάσεων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν.
Στη συνέχεια τον λόγο πήραν τα μέλη της Συντονιστικής. Η ΓΓ κα Καλογήρου ανέφερε ότι έχει γίνει μία εξαιρετική δουλειά, και το πιο σημαντικό σε πολύ γρήγορο χρόνο και συνεχάρη όλους όσους εργάστηκαν. Σημείωσε πως και στα τρία εδαφικά υπάρχει η προσέγγιση για τον πρωτογενή τομέα, για την αγροτική δηλαδή παραγωγή και ό,τι σχετίζεται με αυτόν και πως υπάρχει μία εξαιρετική ευκαιρία συνεργασίας με το πρόγραμμα του ΠΑΑ, προτείνοντας εκχώρηση που θα είναι σε όφελος και των εδαφικών αλλά και του ΠΑΑ. Η κα Καλογήρου σημείωσε ότι θα επανέλθει με τη πολιτική ηγεσία με συγκεκριμένη πρόταση και θα συνεργαστεί με τον κ. Μουσουρούλη προς αυτή την κατεύθυνση, ώστε να δοθεί το καλό παράδειγμα και για τα περιφερειακά προγράμματα.
Ο κ. Ευγενικός από τη ΓΓ ΕΣΠΑ συνεχάρη τη Τεχνική Γραμματεία ΣΔΑΜ με την οποία είναι σε άμεση συνεργασία, και σημείωσε ότι η ειδική υπηρεσία συσχετίζεται με τον νέο νόμο ΕΣΠΑ ο οποίος καθορίζει όλες τις υπηρεσίες για την προγραμματική περίοδο και που στόχος είναι το φθινόπωρο να έχει ολοκληρωθεί και ψηφιστεί. Επίσης, σχετικά με το μεταβατικό πρόγραμμα, ανέφερε πως πρέπει να δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό του και πως όπως σημειώθηκε οι μελέτες ωρίμανσης για τα έργα είναι πρώτη προτεραιότητα.
Ο κ. Μουσουρούλης απευθυνόμενος την ομάδα αξιολόγησης του μεταβατικού υπογράμμισε πως μέχρι 20 Ιουνίου πρέπει να έχουν συγκεντρωθεί και τα επιπλέον στοιχεία για να υπάρχει πλήρη λίστα προς τελική αξιολόγηση των επενδύσεων που μπορούν να υλοποιηθούν στον ορίζοντα ’23 από το τρέχον ΕΣΠΑ. Επίσης, έθεσε εκ νέου το ζήτημα της υπηρεσίας διαχείρισης όπου εκτίμησε ότι μετά την νομοθεσία θα είναι επιχειρησιακά έτοιμη στα μέσα 2022, άρα δεδομένου ότι δεν υπάρχει προηγούμενη διαχειριστική αρχή, πρέπει να βρεθεί κάποια λύση. Επίσης, σημείωσε ότι είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί η διαβούλευση του Προγράμματος ως τις αρχές Ιουλίου.
Ο κ. Μαρίνος από τη ΓΓ ενέργειας σημείωσε ότι θα χρειαστεί να υπάρξει συνεργασία μεταξύ του επιχειρησιακού του ΣΔΑΜ και των περιφερειακών αλλά και των τομεακών προγραμμάτων, στην περίπτωση που επιλεγούνε ITS ΟΧΕ, για την υλοποίηση των έργων και να υπάρξουν οι αναμονές, οι προβλέψεις στα προγράμματα.
Ο κ. Λαμπρόπουλος, Αντιπεριφερειάρχης Αρκαδίας, εξέφρασε τη συμφωνία του και προχώρησε σε κάποιες παρατηρήσεις. Ειδικά για το ειδικό πολεοδομικό της Μεγαλόπολης, υπάρχει η ιδιομορφία ότι θα πρέπει εκτός από το λιγνιτικό πεδίο να συμπεριληφθεί και μία περιοχή περίπου 1.700 στρεμμάτων όπου υπάρχει πρόθεση να εγκατασταθεί το επιχειρηματικό πάρκο και είναι εκτός του λιγνιτικού πεδίου.
Σημείωσε πως πρέπει να αντιμετωπιστεί από πλευράς χρήσης η πολύ μικρότερη έκταση που υπάρχει μέσα στην περιοχή του ορυχείου και που καταρχήν προοριζόταν για κάποιο μικρό επιχειρηματικό πάρκο. Σημείωσε επίσης την ανάγκη προσαρμογής του περιφερειακού χωροταξιακού στην απολιγνιτοποίηση. Επίσης, ανέφερε ότι η Αρκαδία είναι μια περιοχή η οποία στην απογραφή του 2011 είχε τη μεγαλύτερη μείωση πληθυσμού στη χώρα χωρίς να έχει επηρεαστεί από συνθήκες απολιγνιτοποίησης και η αίσθηση είναι ότι και στην απογραφή του 2021 πιθανότατα θα συμβεί το ίδιο, γεγονός που σημαίνει επιπλέον επιρροή της απολιγνιτοποίησης.
Ακόμα, ότι οι προτεινόμενες ενισχύσεις είναι αναλογικά λιγότερο αυξημένες για την περιοχή της Αρκαδίας σε σχέση με το ΑΕΠ τους και σε σχέση με τις ήδη υφιστάμενες προ της απόφασης του Απριλίου του 2021. Η θέση της Περιφέρειας Πελοποννήσου είναι ότι θα πρέπει να δοθεί μία διακριτή βοήθεια στον Δήμο της Μεγαλόπολης ειδικά σε σχέση με τις πληθυσμιακές συνθήκες. Επίσης, μία διόρθωση ότι αριθμός των κτιρίων των κατοικιών της Μεγαλόπολης που θα βρεθούν χωρίς θέρμανση μετά την κατάργηση του λιγνίτη δεν είναι 30% αλλά 50%, περίπου 1.090 κατοικίες σε σύνολο 2.200. Σχετικά με τα προγράμματα του ΟΑΕΔ, παρατήρησε ότι αναφέρονται σε ανέργους της Μεγαλόπολης και σε επιχειρήσεις που μπορεί να είναι εξακτινωμένες σε άλλες πόλεις όπως παράδειγμα η Σπάρτη, όπου κατά την εκτίμησή του οι άνεργοι αυτοί δεν αφορούν στην απολιγνιτοποίηση και επομένως μάλλον αποδυναμώνεται η ενίσχυση της Μεγαλόπολης από τα συγκεκριμένα προγράμματα.
Ο κ. Μουσουρούλης, σημείωσε ότι το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο θα περιλαμβάνει και τα 1.800 στρέμματα, οι τεχνικές προδιαγραφές είναι έτοιμες και θα προχωρήσει η διαδικασία της προέγκρισης. Όσον αφορά στην έκταση των στρεμμάτων που περικλείονται εντός του ορυχείου, έχει ζητηθεί από τη ΔΕΗ να κάνει μια εδαφολογική διερεύνηση καταλληλότητας με το ΙΓΜΕ, αλλά πάντως είναι ενταγμένα στο δίδυμο επιχειρηματικό πάρκο, εκτός και εντός λιγνιτικού πεδίου οπότε θα εξεταστεί το είδος των επενδύσεων που μπορεί να φιλοξενηθούν. Για το φυσικό αέριο, η Μεγαλόπολη έχει ενταγμένο έργο στο ΕΠΑνΕΚ, για την ανάπτυξη δικτύων αερίου στην πόλη, αποτέλεσμα της δουλειάς που έχει κάνει η Συντονιστική Επιτροπή, οπότε πρέπει να διασφαλιστεί η υλοποίηση για να μην αντιμετωπιστεί πρόβλημα θέρμανσης των κατοίκων.
Σχετικά με τα κίνητρα, η Αρκαδία λαμβάνει συν 15% σε σχέση με οποιονδήποτε άλλη Περιφερειακή Ενότητα της Περιφέρειας, στην περιοχή για μια μεγάλη επιχείρηση από το 35% το ποσοστό ανήλθε στο 50%. Όσον αφορά στα προγράμματα του ΟΑΕΔ, τα οποία είναι σημαντικά και πρόδρομα για τη δίκαιη μετάβαση, οι πόροι πρέπει να απορροφηθούν το ’21 και το ’22 .
Ο Περιφερειάρχης κ. Κασαπίδης, ευχαρίστησε για την εξαιρετική ενημέρωση εφ’ όλης της ύλης, και σημείωσε ότι θα πρέπει να επικοινωνηθεί πλέον με πρακτικό τρόπο ώστε να αρχίζει να γίνεται και κατανοητό από τους απλούς πολίτες τι έχουν να περιμένουν άμεσα με την έναρξη εφαρμογής του σχεδίου δίκαιης μετάβασης, ξεκινώντας από τα πρώτα προγράμματα που θα εφαρμοστούν είτε είναι του ΟΑΕΔ, είτε του μεταβατικού σταδίου για να εμπεδωθεί η ατμόσφαιρα και η λογική ότι υπάρχει πρόβλεψη και για το χρονικό αυτό διάστημα, όπου φαίνεται ότι μέχρι στιγμής κλείνουν τα εργοστάσια, χάνονται θέσεις εργασίας στη Δυτική Μακεδονία και δεν έχει δημιουργηθεί κάτι για να υποκαταστήσει αυτό που χάνεται.
Ο κ. Κασαπίδης προχώρησε σε κάποιες επισημάνσεις: για τη ζώνη καινοτομίας που αναφέρθηκε ότι θα εκτείνεται από την Κοζάνη στην Πτολεμαΐδα μέχρι και το Αμύνταιο, θεώρησε ότι και η Φλώρινα πρέπει να συμπεριληφθεί, διότι ουσιαστικά εκεί υπάρχει η πιο ελπιδοφόρα βιομηχανική περιοχή στην Περιφέρειά που ως γνωστό στερείται οργανωμένων χώρων επενδύσεων. Άρα να επεκταθεί η ζώνη καινοτομίας έως και τη Φλώρινα και εκείνη η ΒΙ.ΠΕ. να είναι μία από τις τρεις ΒΙ.ΠΕ. στη ζώνη καινοτομίας της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτό ίσως βοηθήσει ώστε να πειστεί ακόμα περισσότερο η ΕΤΒΑ να αποκαταστήσει τις υποδομές σύμφωνα και με τις υποχρεώσεις της. Η δεύτερη επισήμανση αφορούσε ότι είναι ξεκάθαρο πλέον ότι και η Καστοριά και τα Γρεβενά, δεν εξαιρούνται από τα ευνοϊκά κίνητρα του σχεδίου δίκαιης μετάβασης.
Σχετικά, με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, ο κ. Κασαπίδης σημείωσε ότι πρέπει να γίνει ξεκάθαρο και απαιτητό από όλα τα υπουργεία, το μερίδιο που τους αντιστοιχεί στο πλαίσιο της ρήτρας δίκαιης μετάβασης και να αποτυπωθεί στο σχέδιο. Είναι απαίτηση του ίδιου του Πρωθυπουργού, οπότε να αξιωθεί από τους Υπουργούς και ίσως και εν όψει διαβούλευσης να ζητηθούν οι προτάσεις τους δεσμευτικά με ποσά και πολιτικές.
Επίσης, ο κ. Κασαπίδης αναφέρθηκε στο ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ που έχει άμεση συνάρτηση με το σχεδιασμό του ΕΠ, σημειώνοντας ότι στην Δυτική Μακεδονία υπάρχει καταιγισμός αιτήσεων για φωτοβολταϊκά και οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές διεκδικούν τεράστιες εκτάσεις γεγονός που δημιουργεί τρομακτικές πιέσεις στις τοπικές κοινωνίες, με αντιδράσεις από κτηνοτρόφους, γεωργούς, επιχειρηματίες του τουρισμού, ψαράδες. Οπότε, το περιφερειακό συμβούλιο έχει αναγκαστεί να λάβει αρνητική θέση για τις αιτήσεις που έχουνε κατατεθεί σωρηδόν, διότι δημιουργούνται σοβαρότατα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στην Περιφέρεια.
Παρότι η τεχνολογία των ανανεωσίμων είναι ευλογία και η επιθυμία είναι η Περιφέρεια να γίνει η πιο πράσινη στην Ευρώπη, δεν πρέπει η ευλογία να είναι καταστροφή για άλλους επαγγελματίες. Είναι αδιανόητο να δεσμευτούν επίπεδες εκτάσεις, φιλέτα τα οποία είναι αυτά για τα οποία ενδιαφέρονται γιγάντιες επιχειρήσεις από ξένες και τρίτες χώρες. Η επικαιροποίηση προφανώς του χωροταξικού πλαισίου της Περιφέρειάς με τις εξελίξεις της απολιγνιτοποίησης αλλά και με την έλευση της τεχνολογίας του πράσινου υδρογόνου και το εμβληματικό project που προτείνεται για τη Δυτική Μακεδονία του Λευκού Δράκου, δημιουργεί μια νέα εποχή πλέον για τη Δυτική Μακεδονία, όχι απολιγνιτοποίησης αλλά για την μετά πράσινου υδρογόνου εποχή. Αυτή η φιλοδοξία που βασίζεται στις ΑΠΕ χρειάζεται ορθολογική χωροταξική προσέγγιση. Η νέα αυτή τεχνολογία δεν έχει περιορισμό εφαρμογής, υπάρχει άπλετος ήλιος, αστείρευτη πηγή ενέργειας, τα περισσότερα επιφανειακά νερά στη χώρα και η τεχνογνωσία, η τεχνολογία και οι άνθρωποι για το προϊόν και μετά για θέσεις εργασίας και πλούτο.
Ο κ. Κασαπίδης κατέληξε λέγοντας ότι έχει καταδειχθεί ότι πλέον υπάρχει σχέδιο που προβλέπει τις θέσεις εργασίας που χάνονται, έχει μέριμνα για τους ανέργους και για τους επιχειρηματίες, γιατί υπάρχουν πιέσεις έστω και μέσα από λαϊκισμούς και από παραπλανητικές αναφορές, και ο κόσμος πέφτει και θύμα αυτών των φωνών της παραπληροφόρησης.
Ο κ. Μουσουρούλης ευχαριστώντας τον Περιφερειάρχη, πρότεινε μια πιο κλειστή συζήτηση με την ΟΔΕ Χωροταξικού χωρικού σχεδιασμού, την Περιφέρεια και το ΥΠΕΝ δεδομένου ότι αιτήσεις είναι μιάμιση φορά πάνω από το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, της χώρας, και καλωσόρισε θετικές ειδήσεις όπως την ανακοίνωση ΔΕΗ για την μετοχοποίηση του 5% των φωτοβολταϊκών. Επίσης ενημέρωσε ότι έχουν ήδη ανατεθεί εργασίες αποκατάστασης εδαφών για τις επενδύσεις της ΔΕΗ ανανεώσιμες και ότι η ΔΕΗ έχει δρομολογήσει και τις προμήθειες για το πακέτο των τηλεθερμάνσεων. Υπενθύμισε ότι η απραξία των προηγούμενων 10 ετών οδήγησε στην ανεργία 2.000 περίπου ανθρώπους και ότι η προσπάθεια αφορά στην απορρόφηση της ανεργία της απραξίας και την πρόληψη της ανεργίας που θα δημιουργηθεί κατά το μεταβατικό αυτό διάστημα με τη σταδιακή αποδέσμευση του λιγνίτη από το ενεργειακό μείγμα.
Ο Πρύτανης κ. Θεοδουλίδης, σημείωσε ότι οι χαμηλές επιδόσεις που αναφέρθηκαν για το innovation capacity και επιδόσεις στην έρευνα και καινοτομία αναφέρονται στα προηγούμενα χρόνια. Το πανεπιστήμιο που εκπροσωπεί και απέκτησε τη σημερινή του μορφή εδώ και δύο χρόνια, μέσα από μία συγχώνευση υπαρχόντων ιδρυμάτων, αύξησε 500% τις ερευνητικές χρηματοδοτήσεις, την προσέλκυση δηλαδή κονδυλίων και ήδη αυτό αποτυπώνεται με μία αύξηση 30% στις ερευνητικές δημοσιεύσεις.
Το Πανεπιστήμιο είναι ένα από τα πιο δυναμικά αυτή τη στιγμή ιδρύματα της χώρας και σε μία φάση ταχείας ανάπτυξης με διατυπωμένη την διακριτή στήριξη της πολιτείας και του Υπουργείου Παιδείας, με πολύ μεγάλες προσδοκίες από όλη την τοπική κοινωνία και την Περιφέρεια. Εξέφρασε την ικανοποίηση του για τα εμβληματικά έργα που αναφέρθηκαν και που θα ανατρέψουν τo υπάρχον σκηνικό και σημείωσε ότι σε μία τέτοια μετάβαση απαιτούνται τολμηρά βήματα με κάποιο ρίσκο.
Όσον αφορά το υπερυπολογιστικό κέντρο, ανέφερε ότι είναι πρόταση του ΕΔΥΤΕ του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας που έχει το κεντρικό σχεδιασμό εθνικά και μπορεί να γίνει σε διαφορετικά μέρη, the more the better με αυτού του τύπου τα υπολογιστικά κέντρα. Σημείωσε ότι δεν είναι απλά ένα αποθετήριο για την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά εξυπηρετεί το σύνολο των φορέων του δημοσίου αλλά και ιδιωτικούς φορείς, και τις υπολογιστικές τους ανάγκες.
Κατόπιν των ανωτέρω, η Συντονιστική Επιτροπή αποφάσισε:
-
την άμεση διαβούλευση επί του προσχέδιου προγράμματος στο οποίο ενσωματώθηκαν τα εδαφικά σχέδια, από τους φορείς της εταιρικής σχέσης, την ΕΥΣΣΑ/ υπηρεσία του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή,
-
την ενεργοποίηση της διαδικασίας προέγκρισης των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων για τον Αμύνταιο, την Πτολεμαΐδα και την Μεγαλόπολη.