Κωστής Μουσουρούλης: "Κεφαλαιοποιώντας σήμερα γνώση και εμπειρίες μπορούμε να καταστήσουμε τη μετάβαση οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ωφέλιμη"

Ο κ. Κωστής Μουσουρούλης, Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης συμμετείχε το Σάββατο 23/10/2021 σε πάνελ με θέμα «Getting De- Lignitization Right: Challenges & Opportunities For The Regions» στο πλαίσιο του «Olympia Forum II», με θέμα: «Empowering Cities & Regions». 

Στο πάνελ συμμετείχαν, επίσης, οι : Γεώργιος Σταθάκης, πρ. Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σπύρος Κουβέλης, Διευθυντής του Ινστιτούτου Βιώσιμης Ανάπτυξης EPLO, Κωνσταντίνος Τζιούμης, Δήμαρχος Τρίπολης,  Orestis Omran, Partner, Head of EU-Greek Practice, DLA Piper UK LLP 

Η θεματική την οποία ανέπτυξε ο κ. Μουσουρούλης ήταν « Ο δρόμος προς τη Δίκαιη Μετάβαση, τα προβλήματα, οι προκλήσεις και οι προοπτικές με κύριο άξονα την ανάγκη υπέρβασης των κοινωνικών και πολιτικών διχασμών τόσο απέναντι στην ίδια τη φύση μιας ομολογουμένως δύσκολης μεν αναγκαίας δε ενεργειακής μετάβασης της χώρας, όσο και απέναντι στην αναπτυξιακή δομή της πρόκλησης αυτής». 

Ακολουθεί η παρέμβαση του κ. Κωστή Μουσουρούλη:  

 
« Με ιστορικό δεδομένο ότι, πέρα από πρόοδο, οι μεταβάσεις δημιουργούσαν πάντοτε γεωπολιτικές συγκρούσεις και γεωοικονομικές τριβές, αυτό δε σημαίνει ότι η συγκεκριμένη πρέπει να καθυστερήσει. Το επιβεβαιώνει και η ρήση του Εμμ. Γκαρσία Μάρκες ότι "οποίος περιμένει πολύ, να μην περιμένει πολλά". 
 
Ως εκ τούτου, επιβάλλεται να δούμε τη μεγάλη εικόνα: Ο άνθρωπος χρειάζεται ενέργεια για να προχωρήσει. Η διαδρομή του στον πλανήτη καταγράφει συνεχείς ενεργειακές μεταβάσεις. Και αυτό διχάζει, όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλη αλλαγή. Όμως, «το ότι ο άνθρωπος έφυγε από τη λίθινη εποχή δεν σημαίνει ότι του τέλειωσαν οι πέτρες» έλεγε ο άλλοτε Πρόεδρος του ΟΠΕΚ Σεΐχης Γιαμανί.  
 
Η μετάβαση στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο δεν αποτελεί εξαίρεση όσον αφορά στις αναμενόμενες γεωπολιτικές και γεωοικονομικές συγκρούσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, καθρέφτης αυτών των συγκρούσεων είναι οι τιμές. Οι τιμές ήταν και είναι εκτεθειμένες σε αντιπαλότητες μεταξύ των αγοραστών και των πωλητών. Γι’ αυτό και η ΕΕ ξεκίνησε ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα το 1951 και κατόπιν ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργεια το 1957, με στόχο την αντιμετώπιση των ενεργειακών κρίσεων με ευρωπαϊκές πολιτικές. Το 1973 αντιμετώπισε μια τεράστια ενεργειακή κρίση, όταν η ζήτηση ξεπέρασε την προσφορά και οι πωλητές επέβαλαν τους όρους τους. Τότε η Ένωση σε συνεργασία με τους εταίρους της οργάνωσε τη μετάβαση σε μια πολιτική διαφοροποίησης. Το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε και σήμερα κεφαλαιοποιώντας γνώση και εμπειρίες για να καταστήσουμε τη μετάβαση οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ωφέλιμη.  
 
Οι προϋποθέσεις απαιτούν επενδύσεις που κάποιος πρέπει να πληρώσει. Σε ένα ρυθμιζόμενο, μονοπωλιακό, καθετοποιημένο μοντέλο το επιχειρηματικό ρίσκο των επενδύσεων το αναλαμβάνει το κράτος, για να το μεταβιβάσει απευθείας στον φορολογούμενο.  
 
Σήμερα βρισκόμαστε σε μια προσωρινή, πιστεύω, κρίση. Ως προς τη μετάβαση, οι σχεδιασμοί βασίστηκαν σε σενάρια σχετικής σταθερότητας τιμών που δεν επαληθεύτηκαν, λόγω περιορισμού των επενδύσεων, αύξησης της ζήτησης, κακής διαχείρισης των αποθεμάτων. Τα αίτια της κρίσης είναι πολλά.  
 
Η μετάβαση λένε ότι είναι βίαιη. Δεν συμφωνώ. Βίαιη ήταν η πανδημία Covid. Δεν την περιμέναμε. Ήρθε ξαφνικά και δεν γνωρίζει σύνορα. Όπως οι τιμές. Ούτε αυτές γνωρίζουν σύνορα. Συνεπώς, όταν σχεδιάζονται πολιτικές εκτός από τα τοπικά δεδομένα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εθνικά και τα διεθνή. Οι τάσεις. Ώστε να σπεύδεις εγκαίρως να πάρεις θέση στο έργο που ανεβαίνει. Συνήθως στη χώρα μας φτάνουμε τελευταίοι και στον εξώστη. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Από το 2004 μέχρι σήμερα η λιγνιτική παραγωγή έχει καταρρεύσει για λόγους συστημικούς. Το 2010 έγινε εξόρυξη 50 εκ. τόνων λιγνίτη, ενώ το 2020 μόλις 10 εκ. λιγνίτη. Αυτό συμβαίνει από το 2010. Τι θα συμβεί αν περιμένουμε το 10 να γίνει μηδέν; Είναι προς το συμφέρον των τοπικών κοινωνιών να παραταθεί η αντιμετώπιση της πρόκλησης; της ενεργειακής, της περιβαλλοντικής, της αναπτυξιακής; Μόνο η διαφοροποίηση του παραγωγικού μοντέλου είναι λύση.  
 
Η ΕΕ, με όλες τις αδυναμίες της, έχει τον τρόπο να ανοίγει δρόμους εγκαίρως. Το έκανε το 1996 με την Πράσινη Βίβλο για τις ΑΠΕ και με το πρώτο πακέτο απελευθέρωσης της αγοράς, με το χρηματιστήριο ρύπων κλπ. Εμείς αδιαφορήσαμε. Κάποια κόμματα στρουθοκαμηλίζουν, δε βλέπουν την πραγματικότητα, ακόμα και σήμερα. Άλλα λειτουργούν ως χαμαιλέοντες. Είναι και με τον λιγνίτη και χωρίς τον λιγνίτη. Όμως η λογική "και με τον αστυφύλακα και με τον χωροφύλακα" στα ενεργειακά είναι καταστροφική.  
 
Η ΕΕ αποφάσισε να επενδύσει στη μετάβαση. Οι επενδύσεις, όπως ξέρετε, αξιοποιούνται διαφορετικά σε κάθε χώρα. Εμείς αφομοιώνουμε τις αναγκαίες για τις επενδύσεις μεταρρυθμίσεις λιγότερο γρήγορα από άλλους. Το ίδιο και με την κατασκευή των αναγκαίων υποδομών.  Επίσης, πολλαπλασιάζουμε και περιπλέκουμε τη νομοθεσία, ενώ άλλοι την κρατούν απλή, σταθερή και συνεκτική. Συνεπώς έχουμε μια δυσκολία παραπάνω.  
 
Αυτά πρέπει να αλλάξουν και αλλάζουν. Η ευκαιρία που δίδεται με το Green Deal και με το τεράστιο πακέτο του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης δεν πρέπει να πάει χαμένη. Εάν τα καθυστερήσουμε το πρόβλημα θα το βρούμε μπροστά μας. Γιατί κάποια στιγμή θα «φύγει» ο λιγνίτης, είτε συστημικά είτε με άλλον τρόπο, και εμείς θα μείνουμε να κοιτάμε τις ευκαιρίες που χάθηκαν.  
 
Χρειαζόμαστε λοιπόν στρατηγική σκέψη. Και πάλι να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Στρατηγική είναι αυτό που συνδέει τον στόχο με τα μέσα που διαθέτει κάποιος.  
 
Η στρατηγική, μαζί με τη ρύθμιση και εποπτεία ασκείται από το κράτος μέσα στο πλαίσιο της φιλελεύθερης Ευρώπης στην οποία ανήκουμε, φιλελεύθερης με την ευρύτερη έννοια του όρου και όχι την οικονομική. Δεν παίρνει λοιπόν ένα πολιτικό κόμμα την παραγωγή λιγνίτη και την ανεβοκατεβάζει όπως ειπώθηκε προηγουμένως. Και, αν το κάνει, σίγουρα θα βρίσκεται εκτός ευρωπαϊκών πλαισίων.  
 
Το επόμενο ζήτημα είναι η διαφοροποίηση του παραγωγικού προτύπου. Αυτή προϋποθέτει επιχειρηματικότητα. Και η επιχειρηματικότητα σημαίνει επιχειρηματίες. Εκτός από ένα σταθερό θεσμικό περιβάλλον, οι επιχειρηματίες χρειάζονται κίνητρα. Εάν δεν υπήρχε το Σχέδιο Δίκαιης Μετάβασης, δε θα μπορούσαμε, μαζί με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, να διεκδικήσουμε ισχυρά κίνητρα. Τα κίνητρα εγκρίθηκαν από 1.1.2022 και μάλιστα με ένα επιπλέον 10% ειδικά για τις περιοχές δίκαιης μετάβασης. Και όχι μόνο για επενδύσεις που θα μετασχηματίζουν τον ενεργειακό κλάδο, αλλά για όλες.  
 
Ο Διεθνής Οργανισμός IRENA για τις ΑΠΕ προέβλεψε ότι για να γίνει η μετάβαση μέχρι το 2050, θα χρειαστούμε 130 τρις. δολάρια επενδύσεις. Δεν ξέρω αν η πρόβλεψη αυτή είναι εξωφρενική ή όχι. Εξαρτάται από την τεχνολογική πρόοδο. Σε ό,τι μας αφορά πρέπει να δούμε πως από αγοραστές τεχνολογίας θα γίνουμε παραγωγοί. Η συζήτηση αυτή γίνεται εδώ και 30 χρόνια στην Ελλάδα. Μάλιστα, θυμάμαι ότι είχαμε αναθέσει την παραγωγή ανεμογεννήτριας στην ΠΥΡΚΑΛ. Και ενώ είμαστε πρωτοπόροι, για κάποιους λόγους καταλήγουμε ουραγοί. Αναφέρθηκα σε ορισμένους από αυτούς.  
 
Σήμερα η συγκυρία είναι ευνοϊκή για τις περιοχές μετάβασης. Γιατί τώρα διατίθεται ισχυρή χρηματοδότηση και κίνητρα στο χρονικό πλαίσιο 2021-2027. Ο σχεδιασμός όμως έπρεπε να είχε γίνει. Είμαι σίγουρος ότι, εάν είχαμε βρει ένα σχέδιο ολοκληρωμένο που να οδηγεί στην διαφοροποίηση του παραγωγικού μοντέλου, σίγουρα θα το είχαμε αξιοποιήσει.  
 
Ως εκ τούτου εγώ καλώ να δούμε αυτήν την πρόκληση σαν μια ιστορική ευκαιρία και με ένα ισχυρό κι ανθεκτικό δίχτυ ασφαλείας να προχωρήσουμε με αισιοδοξία και πνεύμα θετικό. » 

Για να δείτε την παρέμβαση του κ. Μουσουρούλη πατήστε εδώ.